Россия санкция киритилган бойларини қутқариш ҳаракатини бошлади

Россия ҳукумати Давлат Думасига санкциялар остидаги фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларини қўллаб-қувватлашга қаратилган ижтимоий-иқтисодий чора-тадбирлар мажмуасини ўз ичига олган қонун лойиҳалари пакетини тақдим этди. Ҳужжатларнинг матнлари Думанинг электрон базасига жойлаштирилди. 

“Федерал қонун лойиҳаси Россия Федерациясининг миллий манфаатларини хорижий давлатлар ва халқаро ташкилотларнинг нодўстона хатти-ҳаракатлари муносабати билан ҳимоя қилиш мақсадида ишлаб чиқилган”, деб қайд этилган қонун лойиҳаларидан бирининг тушунтиришида.

Қонун лойиҳаси, хусусан, ҳукуматга 2022 йилда кичик ва ўрта бизнесни режали текширишларга мораторий жорий этиш ҳуқуқини беради. Шу билан бирга, ҳужжат матнида қайд этилганидек, “Ахборот технологиялари соҳасида фаолият юритувчи давлат аккредитациясидан ўтган ташкилотлар фаолиятини режали текширишлар 2024 йил 31 декабргача бўлган даврда ўтказилмайди”.

Вазирлар Маҳкамасига лицензиялаш қоидалари ва рухсат беришнинг бошқа режимлари тўғрисида қарорлар қабул қилиш ҳуқуқи ҳам берилган.

Хусусан, тадбиркорлик субъектларига лицензия ёки рухсатномани узайтирмасдан ишлаш, уларни мувофиқлигини мажбурий баҳолаш тартиб-таомилларисиз, давлат божи ва зарур давлат хизматлари учун ҳақ тўламасдан олиш ва қайта расмийлаштириш имкониятини беради. Шунингдек, тадбиркорлик субъектлари муддатсиз лицензия ва рухсатномалар бўйича мувофиқликни баҳолаш тартиб-таомилларидан ўтмасликлари, малака имтиҳонидан ўтмасликлари ва малака сертификатларининг амал қилиш муддатини узайтиришлари мумкин бўлади.

Бизнес учун кредит таътиллари

Россия фуқаролари, шунингдек, кичик ва ўрта бизнес субъектлари 2022 йилда кредит таътиллари, шу жумладан ипотека кредитлари учун, ҳатто пандемия даврида ушбу имкониятдан фойдаланган бўлсалар ҳам, қайта мурожаат қилишлари мумкин. Қонун лойиҳасига кўра, жисмоний шахс, шунингдек, кичик ва ўрта тадбиркорлик субъекти бўлиши мумкин бўлган қарз олувчи 2022 йил 30 сентябргача кредиторга хизмат кўрсатиш шартларини ўзгартириш тўғрисида ариза билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга.

“Қарз олувчининг 2020 йил 30 сентябргача бўлган сўрови қарз олувчини 2022 йил 1 мартдан 2022 йил 30 сентябргача бўлган даврда худди шундай сўров билан чиқиш ҳуқуқидан маҳрум қилмайди”, дейилади қонун лойиҳасида.

Гап 2022 йил 1 мартгача ёки қонун кучга киргунга қадар кредитор билан шартнома тузган қарз олувчилар ҳақида бормоқда. Бир вақтнинг ўзида учта шартга жавоб берадиган қарз олувчилар бундай шикоят қилиш ҳуқуқига эга. Шундай қилиб, шартнома бўйича кредит миқдори Россия Федерацияси ҳукумати томонидан белгиланган максимал миқдордан ошмаслиги керак. 

Бундан ташқари, кредит шартномаси бўйича ўз мажбуриятларини бажаришни тўхтатиб туриш тўғрисида ариза топширилгандан бир ой олдин ариза берган қарз олувчининг даромади унинг ариза берилгандан олдинги йилдаги ўртача ойлик даромадига нисбатан 30 фоизга камайиши керак. Бундан ташқари, шунга ўхшаш имтиёзли давр ушбу қарз олувчига ариза бериш вақтида қўлланилмаслиги керак. 

Давлат харидлари бўйича шартномалардаги ўзгаришлар 

Ҳужжат, шунингдек, томонларнинг келишувига биноан, давлат ва муниципал харидлар соҳасидаги шартномаларнинг муҳим шартларини ўзгартиришга имкон беради. 

Гап 2023 йил 1 январгача тузилган шартномалар ҳақида кетмоқда. Қонун лойиҳасига кўра, бундай ўзгартиришлар Россия Федерацияси ҳукумати, Россия Федерациясининг таъсис субъектининг давлат ҳокимиятининг юқори ижро этувчи органи ёки маҳаллий ҳокимият қарори асосида мумкин. Бундан ташқари, қонун лойиҳасида шаҳарсозлик фаолиятининг хусусиятлари ҳам аниқланган. Шундай қилиб, 2023 йил 1 январга қадар ўзини-ўзи тартибга солувчи ташкилот аъзолари учун компенсация жамғармаси маблағлари ҳисобидан ундан кредит олиш имконияти узайтирилди. 

Ҳужжат, шунингдек, давлат хизматларини олишни соддалаштиришни назарда тутади, шунингдек, Қрим ва Севастополдаги эркин иқтисодий зона иштирокчиси мақомини ушбу ҳудудларда фақат филиали ёки ваколатхонаси бўлган ташкилотларга беришга имкон беради.

Солиқ кодексига ўзгартиришлар киритиш

Ҳукумат қонун лойиҳаси Россия Федерациясининг Солиқ кодексига ўзгартиришлар киритади. Ҳужжатга кўра, Вазирлар Маҳкамасига 2022 йилда солиқлар ва йиғимлар соҳасида норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қабул қилиш ваколати берилган. Гап 2022 йил 1 январдан 31 декабргача бўлган даврда солиқ назорати чораларини тўхтатиб туриш, бекор қилиш ёки кечиктириш, солиқлар, йиғимлар ва суғурта бадалларини тўлаш муддатларини узайтириш имконияти ҳақида бормоқда. Бундан ташқари, ҳукумат ҳудудий ва маҳаллий солиқлар бўйича аванс тўловларини амалга ошириш, солиқ органларига ҳисоботларни тақдим этиш, шунингдек солиқлар ва йиғимларни тўлаш бўйича даъволарни юбориш ва ижро  этиш муддатини узайтириш ҳуқуқига эга.

Дори-дармонлар нархлари

Бундан ташқари, Россия Федерацияси ҳукумати валюта курсининг ўзгаришини ҳаётий ва муҳим дори воситаларига меъёрий нархларни белгилаш мезонларига киритишни таклиф қилади. 

Амалдаги қонунчиликка кўра, ишлаб чиқарувчиларнинг ҳаётий ва муҳим дори воситалари рўйхатига киритилган дори воситаларининг максимал завод нархларини давлат томонидан тартибга солишнинг ўзига хос хусусиятлари Россия Федерацияси ҳукумати томонидан иқтисодий ва ижтимоий мезонларга қараб белгиланади. Қонун лойиҳасида моддани “хорижий валюта курсининг ўзгариши” мезони билан тўлдириш таклиф этилмоқда. 

Бундан ташқари, тиббиёт ташкилотлари дори воситалари ва тиббий буюмларни соддалаштирилган тартибда (муассиснинг қарори билан) харид қилишлари мумкин бўлади. Ижтимоий суғурта жамғармаси реабилитация ускуналари ва хизматларини ягона етказиб берувчидан харид қилиш имкониятига эга бўлади. Шунингдек, битта етказиб берувчидан битта беморга рецепт бўйича сотиб олинадиган дори-дармонларнинг максимал миқдори тиббий комиссия қарори билан бир ярим бараварга — 1 миллиондан 1,5 миллион рублгача оширилади. 

Капитал амнистияси 

Вазирлар Маҳкамаси, шунингдек, Давлат Думасига капитал амнистиясининг тўртинчи босқичини назарда тутувчи қонун лойиҳасини тақдим этди. Гап мол-мулк ва банк ҳисоб варақларини ихтиёрий равишда декларациялаш, жисмоний шахсларнинг капитали ва мол-мулки сақланишининг ҳуқуқий кафолатларини таъминлаш, шунингдек, уларнинг мулкий манфаатларини ҳимоя қилиш ҳақида бормоқда. Россия Бош вазири Михаил Мишустин хориждаги корхоналарга ўз активларини ҳимоя қилишга ёрдам бериш учун капитал амнистиянинг янги босқичини бошлаш нияти борлигини маълум қилган. 

Қонун лойиҳасига кўра, капитал амнистиянинг олдинги босқичида қўлланилган параметрларга қўшимча равишда, Россия Федерацияси фуқаролари нақд пулни декларация қилиш имкониятига эга бўлади. 

Бундан ташқари, илгари бўлганидек, нафақат қимматли қоғозлар, балки умуман барча молиявий активлар ҳам амнистияга тортилади. Вазирлар Маҳкамаси, шунингдек, Жиноят ва Солиқ кодексларига, шунингдек, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексларга тегишли ўзгартишлар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳаларини палата кўриб чиқиши учун тақдим этди. Хусусан, капитал амнистияси иштирокчилари 2022 йил 1 январгача содир этган қилмишлари учун жиноий жавобгарликдан озод этилиши аниқланган. 

Капитал амнистиясининг тўртинчи босқичи иштирокчилари, шунингдек, айрим маъмурий ҳуқуқбузарлик белгиларини ўз ичига олган фактлар аниқланган тақдирда, маъмурий жавобгарликдан озод қилиш таклиф қилинмоқда.

МЧЖ ва АЖнинг активлари 

2022 йилда масъулияти чекланган жамиятлар ва акциядорлик жамиятларининг соф активлари қийматининг устав капиталидан камайиши уларнинг тугатилишига ёки устав капитали миқдорининг камайишига олиб келмайди. 

Қонун лойиҳаси 2022 йилда тадбиркорлик субъектлари тўғрисидаги федерал қонунларни қўллашнинг ўзига хос хусусиятларини белгилайди. Таклиф этилаётган ўзгартишларга кўра, 2022 йил якуни бўйича акциядорлик жамияти ёки масъулияти чекланган жамият соф активлари қийматининг унинг устав капитали миқдоридан камайиши қонун ҳужжатларини қўллаш мақсадида ҳисобга олинмайди.

Ҳужжатга кўра, акциядорлик жамиятининг директорлар кенгаши (кузатув кенгаши) 2022 йилда ўтказиладиган акциядорларнинг йиллик умумий йиғилишини ўтказишга тайёргарлик кўраётганда, акциядорлардан таклифлар қабул қилиш санасини белгилаши шарт.

Россиянинг Украинага босқини

Жорий йилнинг 21 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Кремлда Украина шарқидаги ўзини мустақил деб эълон қилган Луганск халқ республикаси (ЛХР) ва Донецк халқ республикасини (ДХР) тан олиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Кейинроқ РФ республикаларни шу номдаги вилоятлар чегарадаги тан олганини таъкидлаб, Украинага қарши уруш хавфини ошириб юборди.

Путиннинг фавқулодда қарори ортидан АҚШ, ЕИ, Канада, Австралия, Буюк Британия ва Япония расмийлари ҳам Россияга қарши санкциялар киритди.

24 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Украина шарқида Донбассда рус ҳарбийлари "махсус ҳарбий операция" бошлаганини эълон қилди ва рус қўшинлари Украинага ҳужум бошлади. Путин бу ҳаракатини Украина шарқидаги россияпараст сепаратист кучлар раҳбарлари шундай сўров юборгани билан оқлади.

Бундан аввалроқ Зеленский Россия фуқароларига рус тилида мурожаат қилиб, украинларга “на совуқ, на иссиқ, на гибрид уруш керак эмас”лигини, украинлар ҳужумчиларни кутиб олишга тайёрлигини билдирганди. Кўп ўтмай Президент Россия билан дипломатик алоқани узди. Президент Зеленский мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилди.

25 февраль куни Зеленский Украинада умумий ҳарбий сафарбарлик эълон қилди. Армияга чақирув мамлакатнинг қатор вилоят ва шаҳарларида амалга оширилиши белгиланди.

Рус қўшинлари ҳозиргача Украинага шимол, шарқ ва жанубдан ҳужум қилиб келмоқда ва қатор ҳудудларни эгаллашга эришди. Аммо бу уруш Россиянинг дунёда яккаланиб қолишига олиб келди.

Украинага ҳужум бошланиши Россия иқтисодига оғир зарба берди. Рус компаниялари акциялари кескин арзонлашди, Москва биржасида савдолар мислсиз даражада пасайиш билан ўтди. Газпром, ЛУКОЙЛ ва бошқа йирик компаниялар йўқотишларга учради.

Ҳужум бошлангач, Европа давлатлари ва АҚШ Россияга қарши бир неча босқичли санкциялар жорий қилди. Россиянинг ВТБ, “Россия” банки, “Открытия”, “Новикомбанк”, “Промсвязьбанк”, “Совкомбанк” ва ВЭБ.РФ банклари SWIFT халқаро банклараро тизимидан узилди. АҚШ ва Европа Иттифоқи Россиянинг олтин-валюта захирасини блоклади.

Европа давлатлари, АҚШ, Канада Россия учун ўз ҳаво ҳудудини ёпди. Бу санкцияларга нейтрал давлат ҳисобланган Швейцария ҳам қўшилди. Уруш фонида Украинани Европа Иттифоқи аъзолигига қабул қилиш жараёни тезлашди.