Janubiy Kavkazda tinchlik Armaniston kelajagi uchun muhim – Rasmiy Anqara

Turkiya Ozarbayjonni eng qat’iy va har qanday sharoitda qo‘llab-quvvatlaydi. Bu haqda Turkiya vitse-prezidenti Fuat O‘ktay Sivas viloyatiga safari chog‘ida jurnalistlarga bergan intervyusida ma’lum qildi. 

Turkiya vitse-prezidenti Armaniston Bosh vazirining Janubiy Kavkazdagi keskinlashuvning so‘nggi raundi fonida aytgan bayonotlariga e’tibor qaratib, Nikol Pashinyanning pozitsiyasini “o‘zini tutgan” deb atadi. 

“Pashinyan Qorabog‘ni Ozarbayjon turklarining tarixiy hududi sifatida tan olishini va Baku bilan kelishuvni ma’qullashini ochiq aytdi. Va bu juda o‘rinli, chunki hamma narsa juda zaif. Umuman olganda, Rossiya-Ukraina urushi yoki Suriya va Iroqdagi jarayonlar bo‘ladimi, davom etayotgan noaniqlik tufayli vaziyat juda zaif. Yangi zaif nuqtalarga ehtiyoj yo‘q”, deydi O‘ktay. 

Uning so‘zlariga ko‘ra, kelishmovchiliklarni tinch yo‘l bilan hal qilish butun mintaqa manfaatlariga mos keladi va Armanistonning o‘z kelajagi uchun muhim. 

“Bu borada Turkiya davlati rahbarining Samarqandga tashrifi alohida ahamiyatga ega”, deydi O‘ktay. 

Vitse-prezident Turkiyaning jadal diplomatik sa’y-harakatlari bilan bir qatorda Prezidentning tashrif davomidagi kun tartibiga ham e’tibor qaratdi. 

“Turkiyani ham G‘arb, ham Sharq bilan bir darajada gaplasha oladigan lider boshqaradi. Turkiya va uning muvaffaqiyatli diplomatiyasi bor. Bu borada Prezidentimizni Samarqandda juda boy dastur kutmoqda. Armaniston va Ozarbayjon chegarasidagi so‘nggi voqealar ham kun tartibida”, deydi O‘ktay. 

Vitse-prezident Armanistonning mintaqadagi harakatlarini nomaqbul deb atadi. 

“Turkiya Ozarbayjonning yonida, har qanday sharoitda va har qanday sharoitda qo‘llab-quvvatlaydi. Hech kim "o‘yinlar" bilan shug‘ullanmasin. Biz nima bo‘layotganini ko‘ramiz. Yumshoq va qattiq kuchdan ham foydalana oladigan va katta muvaffaqiyatga erishgan Turkiya bor”, deya qo‘shimcha qildi O‘ktay.

Ma’lumot o‘rnida, kecha, 14 sentyabr kuni Turkiya Prezidenti Rajab Toyib Erdo‘g‘an poytaxt Anqaradagi chiqishida Armaniston Ozarbayjon bilan avval tuzilgan kelishuvlarni bajarmayotganini tanqid qildi. Turkiya ozarbayjonlik birodarlarni qo‘llab-quvvatlagan va qo‘llab-quvvatlashda davom etishini aytdi. 

Eslatib o‘tamiz, 13 sentyabrga o‘tar kechasi Armaniston Qurolli Kuchlari bo‘linmalari Ozarbayjon-Armaniston davlat chegarasining Dashkesan, Kalbajar va Lochin yo‘nalishlarida keng ko‘lamli provokatsiyani amalga oshirgan edi.

Armaniston va Ozarbayjon chegarasida janglar 13 sentyabr kuni mahalliy vaqt bilan soat 00:05 da boshlandi. Baku Yerevanni provokatsiyalarda aybladi va shuning ortidan to‘qnashuv yuz berganini ma’lum qildi.

Rasmiy Bakuga ko‘ra, 13 sentyabrga o‘tar kechasi Armaniston Qurolli Kuchlari bo‘linmalari Ozarbayjon-Armaniston davlat chegarasining Dashkesan, Kalbajar va Lochin yo‘nalishlarida keng ko‘lamli provokatsiya sodir etgan. To‘qnashuvlarda Ozarbayjon tomonidan 50 nafar, Armanistondan 105 nafar harbiy halok bo‘ldi. Tomonlar 13 sentyabr kuni tongda o‘t ochishni to‘xtatish rejimi tiklashga kelishib oldi.

Armanistonning talabi bilan Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkilotining Kollektiv xavfsizlik kengashining navbatdan tashqari yig‘ilishi o‘tkazildi. Unda tashkilot bosh kotibi rahbarligidagi missiya voqea joyiga borib, vaziyatni o‘rganishiga kelishildi.

Qorabog‘ urushi

Ozarbayjon va Armaniston 2020 yil aynan Qorabog‘ hududi masalasida o‘zaro hisob-kitob qilib oldi. Ikkinchi Qorabog‘ urushi yoki “Vatan muhorabasi” nomi bilan tarixga kirgan harbiy to‘qnashuvlar 2020 yilning 27 sentyabr kuni boshlanib, 44 kun davom etdi. 2020 yilning 9 noyabridan 10 noyabrga o‘tar kechasi “Tog‘li Qorabog‘da o‘t ochishni to‘xtatish haqida”gi bayonot imzolandi. Urush yakunlariga ko‘ra, Turkiya qo‘llovidagi Ozarbayjon g‘alaba qildi. Rossiyaning yordamiga umid qilgan Armaniston esa mag‘lubiyatga yuz tutdi. 

Harbiy salohiyati bo‘yicha dunyoda 11-o‘rinda turuvchi Turkiya Qorabog‘ urushida faol tarzda Ozarbayjonni ham ruhiy, ham siyosiy, ham harbiy jihatdan qo‘lladi. Aslida, Turkiya Birinchi Qorabog‘ urushidan beri Ozarbayjonni qo‘llab keladi. 2010 yilda ikki davlat harbiy hamkorlik borasida strategik sheriklikka erishgach, ushbu qo‘llov amaliy ko‘rinish kasb eta boshladi. Shundan so‘ng, Turkiya Ozarbayjon Qurolli Kuchlari uchun zobitlar tayyorlab, ushbu davlatga qurol eksport qilish bo‘yicha Rossiya va Isroildan so‘ng uchinchi o‘ringa chiqdi. Ayniqsa, o‘tgan 2020 yilda qurol eksporti 6 barobarga ortib ketdi. Tog‘li Qorabog‘dagi to‘qnashuvlar oldidan esa bu ikki davlat o‘zaro harbiy dala o‘quv mashg‘ulotlarini o‘tkazdi. Mashg‘ulotlar yakunida Turkiya Ozarbayjonda 2 ta F-16 qiruvchi samolyotini ham qoldirgani aytiladi. Turkiyada ishlab chiqarilgan “Bayraktar” uchuvchisiz harbiy apparatlarining ham Ozarbayjon g‘alabasini ta’minlashdagi o‘rni yuqori bo‘ldi.

44 kunlik urush yakunlariga ko‘ra, Ozarbayjon armiyasi mamlakatning 5 shahri, 4 ta posyolka va 286 ta qishlog‘ini arman bosqinchilaridan ozod qildi. Ozarbayjon Qurolli Kuchlarining 2, 9 mingdan ortiq harbiy xizmatchisi o‘z ona yurtlarini ozod qilish uchun kurashda halok bo‘ldi.