Жанубий Кавказда тинчлик Арманистон келажаги учун муҳим – Расмий Анқара

Туркия Озарбайжонни энг қатъий ва ҳар қандай шароитда қўллаб-қувватлайди. Бу ҳақда Туркия вице-президенти Фуат Ўктай Сивас вилоятига сафари чоғида журналистларга берган интервьюсида маълум қилди. 

Туркия вице-президенти Арманистон Бош вазирининг Жанубий Кавказдаги кескинлашувнинг сўнгги раунди фонида айтган баёнотларига эътибор қаратиб, Никол Пашиняннинг позициясини “ўзини тутган” деб атади. 

“Пашинян Қорабоғни Озарбайжон туркларининг тарихий ҳудуди сифатида тан олишини ва Баку билан келишувни маъқуллашини очиқ айтди. Ва бу жуда ўринли, чунки ҳамма нарса жуда заиф. Умуман олганда, Россия-Украина уруши ёки Сурия ва Ироқдаги жараёнлар бўладими, давом этаётган ноаниқлик туфайли вазият жуда заиф. Янги заиф нуқталарга эҳтиёж йўқ”, дейди Ўктай. 

Унинг сўзларига кўра, келишмовчиликларни тинч йўл билан ҳал қилиш бутун минтақа манфаатларига мос келади ва Арманистоннинг ўз келажаги учун муҳим. 

“Бу борада Туркия давлати раҳбарининг Самарқандга ташрифи алоҳида аҳамиятга эга”, дейди Ўктай. 

Вице-президент Туркиянинг жадал дипломатик саъй-ҳаракатлари билан бир қаторда Президентнинг ташриф давомидаги кун тартибига ҳам эътибор қаратди. 

“Туркияни ҳам Ғарб, ҳам Шарқ билан бир даражада гаплаша оладиган лидер бошқаради. Туркия ва унинг муваффақиятли дипломатияси бор. Бу борада Президентимизни Самарқандда жуда бой дастур кутмоқда. Арманистон ва Озарбайжон чегарасидаги сўнгги воқеалар ҳам кун тартибида”, дейди Ўктай. 

Вице-президент Арманистоннинг минтақадаги ҳаракатларини номақбул деб атади. 

“Туркия Озарбайжоннинг ёнида, ҳар қандай шароитда ва ҳар қандай шароитда қўллаб-қувватлайди. Ҳеч ким "ўйинлар" билан шуғулланмасин. Биз нима бўлаётганини кўрамиз. Юмшоқ ва қаттиқ кучдан ҳам фойдалана оладиган ва катта муваффақиятга эришган Туркия бор”, дея қўшимча қилди Ўктай.

Маълумот ўрнида, кеча, 14 сентябрь куни Туркия Президенти Ражаб Тойиб Эрдўған пойтахт Анқарадаги чиқишида Арманистон Озарбайжон билан аввал тузилган келишувларни бажармаётганини танқид қилди. Туркия озарбайжонлик биродарларни қўллаб-қувватлаган ва қўллаб-қувватлашда давом этишини айтди. 

Эслатиб ўтамиз, 13 сентябрга ўтар кечаси Арманистон Қуролли Кучлари бўлинмалари Озарбайжон-Арманистон давлат чегарасининг Дашкесан, Калбажар ва Лочин йўналишларида кенг кўламли провокацияни амалга оширган эди.

Арманистон ва Озарбайжон чегарасида жанглар 13 сентябрь куни маҳаллий вақт билан соат 00:05 да бошланди. Баку Ереванни провокацияларда айблади ва шунинг ортидан тўқнашув юз берганини маълум қилди.

Расмий Бакуга кўра, 13 сентябрга ўтар кечаси Арманистон Қуролли Кучлари бўлинмалари Озарбайжон-Арманистон давлат чегарасининг Дашкесан, Калбажар ва Лочин йўналишларида кенг кўламли провокация содир этган. Тўқнашувларда Озарбайжон томонидан 50 нафар, Арманистондан 105 нафар ҳарбий ҳалок бўлди. Томонлар 13 сентябрь куни тонгда ўт очишни тўхтатиш режими тиклашга келишиб олди.

Арманистоннинг талаби билан Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилотининг Коллектив хавфсизлик кенгашининг навбатдан ташқари йиғилиши ўтказилди. Унда ташкилот бош котиби раҳбарлигидаги миссия воқеа жойига бориб, вазиятни ўрганишига келишилди.

Қорабоғ уруши

Озарбайжон ва Арманистон 2020 йил айнан Қорабоғ ҳудуди масаласида ўзаро ҳисоб-китоб қилиб олди. Иккинчи Қорабоғ уруши ёки “Ватан муҳорабаси” номи билан тарихга кирган ҳарбий тўқнашувлар 2020 йилнинг 27 сентябрь куни бошланиб, 44 кун давом этди. 2020 йилнинг 9 ноябридан 10 ноябрга ўтар кечаси “Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш ҳақида”ги баёнот имзоланди. Уруш якунларига кўра, Туркия қўлловидаги Озарбайжон ғалаба қилди. Россиянинг ёрдамига умид қилган Арманистон эса мағлубиятга юз тутди. 

Ҳарбий салоҳияти бўйича дунёда 11-ўринда турувчи Туркия Қорабоғ урушида фаол тарзда Озарбайжонни ҳам руҳий, ҳам сиёсий, ҳам ҳарбий жиҳатдан қўллади. Аслида, Туркия Биринчи Қорабоғ урушидан бери Озарбайжонни қўллаб келади. 2010 йилда икки давлат ҳарбий ҳамкорлик борасида стратегик шерикликка эришгач, ушбу қўллов амалий кўриниш касб эта бошлади. Шундан сўнг, Туркия Озарбайжон Қуролли Кучлари учун зобитлар тайёрлаб, ушбу давлатга қурол экспорт қилиш бўйича Россия ва Исроилдан сўнг учинчи ўринга чиқди. Айниқса, ўтган 2020 йилда қурол экспорти 6 баробарга ортиб кетди. Тоғли Қорабоғдаги тўқнашувлар олдидан эса бу икки давлат ўзаро ҳарбий дала ўқув машғулотларини ўтказди. Машғулотлар якунида Туркия Озарбайжонда 2 та F-16 қирувчи самолётини ҳам қолдиргани айтилади. Туркияда ишлаб чиқарилган “Bayraktar” учувчисиз ҳарбий аппаратларининг ҳам Озарбайжон ғалабасини таъминлашдаги ўрни юқори бўлди.

44 кунлик уруш якунларига кўра, Озарбайжон армияси мамлакатнинг 5 шаҳри, 4 та посёлка ва 286 та қишлоғини арман босқинчиларидан озод қилди. Озарбайжон Қуролли Кучларининг 2, 9 мингдан ортиқ ҳарбий хизматчиси ўз она юртларини озод қилиш учун курашда ҳалок бўлди.