Россияни тўхтатинг ёки... Зеленский БМТга ультиматум қўйди

Украина Президенти Владимир Зеленский Россия Федерациясининг ваҳшийликлари ҳақида гапириб, тажовузкорни тинчликка мажбурлашга чақирди. Бу ҳақда у БМТ Хавфсизлик Кенгашидаги нутқи чоғида айтиб ўтган.  

Президентнинг фикрича, Россия украиналикларни индамас қулларга айлантирмоқчи. 

“Агар шундай давом этса, якуний натижа шундай бўладики, ҳар бир давлат ўз хавфсизлигини кафолатлаш учун фақат қурол кучига таянади, халқаро ҳуқуқ ва халқаро институтларга эмас. БМТ фақат ёпилиши мумкин”, деган у.

Зеленскийга кўра, агар БМТ ёпилишга тайёр бўлмаса, улар зудлик билан ҳаракат қилиши керак. Унинг таъкидлашича, Россия бундан ҳам олдинроқ тўхтатилиши керак эди. 

“Ҳозир Украинада тинчлик ўрнатиш учун БМТ Хавфсизлик Кенгашининг қарори керак. Агар сиз бу қарорни қандай қабул қилишни билмасангиз, унда иккита йўл бор: ёки Россияни тажовузкор сифатида чиқариб ташлаш, ёки қандай қилиб қайта шаклланиш ва ҳақиқатда тинчлик учун ишлашингиз мумкинлигини кўрсатинг. Ёки сизнинг ҳозирги форматингизда муқобил бўлмаса ва чиқиш йўли бўлмаса, кейинги йўл фақат ўз-ўзини тарқатиб юбориш. Ишончим комилки, сиз учинчи вариантсиз ҳам амаллайсиз”, дея хулоса қилган Президент. 

Зеленскийнинг сўзларига кўра, Бучада россияликлар ҳар турли ҳарбий жиноятга қўл урган. У руслар Украинага хизмат қилганларнинг барчасини қидириб, мақсадли равишда ўлдирганини эслаган. Одамлар оёқ-қўллари кесилган, зўрланган ва болалар кўз ўнгида ўлдирилганини қўшимча қилган. 

Унинг таъкидлашича, Россия давлат даражасида нафратни қўллаб-қувватлайди ва уни ўзининг тарғибот тизими ва сиёсий коррупция ёрдамида бошқа давлатларга экспорт қилишга ҳаракат қилади, Африка ва Осиё давлатларида очарчиликка олиб келиши мумкин бўлган глобал озиқ-овқат инқирозини қўзғатади. 

“Хўш, БМТ Хавфсизлик Кенгаши кафолатлаши керак бўлган хавфсизлик қаерда? У мавжуд эмас, гарчи Хавфсизлик Кенгаши бор бўлса-да”, деган у. 

Зеленскийнинг қўшимча қилишича, ҳозир дунё рус ҳарбийлари Бучада нима қилганини кўрган, бироқ улар Украинанинг бошқа босиб олинган шаҳарларида нима қилганини дунё ҳали кўрмаган. Шу ўринда у БМТ Низомининг биринчи моддасини эслаб ўтган ва модда ташкилотнинг мақсади тинчликни сақлаш ва тинчликни мустаҳкамлашдан иборат эканини таъкидлаган.

“Ҳозир БМТ низоми биринчи моддадан бузилмоқда. Агар шундай бўлса, бошқа барча моддаларда нима маъно бор? Бугун Иккинчи жаҳон уруши тугаганидан бери айнан Россиянинг Украина ҳудудидаги ҳаракатлари натижасида энг даҳшатли ҳарбий жиноятлар содир этилди”, дея қўшимча қилган Президент. 

Унинг айтишича, босқинчилар шаҳарларни қасддан қамал қилиб, уларда оммавий очарчиликни юзага келтирмоқда, йўлларда тинч аҳоли устунларини атайлаб ўққа тутмоқда, ҳатто тинч аҳоли яширинган бошпаналарни ҳам атайлаб бузмоқда. 

“Аммо ҳозир 2022 йил. Бу ерда инкор этиб бўлмайдиган далиллар бор. Сунъий йўлдошдан олинган суратлар бор, тўлиқ шаффоф тергов ўтказиш имконияти бор. Бизни қизиқтирган нарса шу – тўлиқ ҳақиқат, тўлиқ жавобгарлик. Ишончим комилки, бундан БМТнинг ҳар бир давлати манфаатдор бўлиши керак”, деган Президент.

Россия-Украина уруши

Жорий йилнинг 21 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Кремлда Украина шарқидаги ўзини мустақил деб эълон қилган Луганск халқ республикаси (ЛХР) ва Донецк халқ республикасини (ДХР) тан олиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Кейинроқ РФ республикаларни шу номдаги вилоятлар чегарадаги тан олганини таъкидлаб, Украинага қарши уруш хавфини ошириб юборди.

Путиннинг фавқулодда қарори ортидан АҚШ, ЕИ, Канада, Австралия, Буюк Британия ва Япония расмийлари ҳам Россияга қарши санкциялар киритди.

24 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Украина шарқида Донбассда рус ҳарбийлари "махсус ҳарбий операция" бошлаганини эълон қилди ва рус қўшинлари Украинага ҳужум бошлади. Путин бу ҳаракатини Украина шарқидаги россияпараст сепаратист кучлар раҳбарлари шундай сўров юборгани билан оқлади.

Бундан аввалроқ Зеленский Россия фуқароларига рус тилида мурожаат қилиб, украинларга “на совуқ, на иссиқ, на гибрид уруш керак эмас”лигини, украинлар ҳужумчиларни кутиб олишга тайёрлигини билдирганди. Кўп ўтмай Президент Россия билан дипломатик алоқани узди. Президент Зеленский мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилди.

25 февраль куни Зеленский Украинада умумий ҳарбий сафарбарлик эълон қилди. Армияга чақирув мамлакатнинг қатор вилоят ва шаҳарларида амалга оширилиши белгиланди.

Рус қўшинлари ҳозиргача Украинага шимол, шарқ ва жанубдан ҳужум қилиб келмоқда ва қатор ҳудудларни эгаллашга эришди. Аммо бу уруш Россиянинг дунёда яккаланиб қолишига олиб келди.

Украинага ҳужум бошланиши Россия иқтисодига оғир зарба берди. Рус компаниялари акциялари кескин арзонлашди, Москва биржасида савдолар мислсиз даражада пасайиш билан ўтди. Газпром, ЛУКОЙЛ ва бошқа йирик компаниялар йўқотишларга учради.

Ҳужум бошлангач, Европа давлатлари ва АҚШ Россияга қарши бир неча босқичли санкциялар жорий қилди. Россиянинг ВТБ, “Россия” банки, “Открытия”, “Новикомбанк”, “Промсвязьбанк”, “Совкомбанк” ва ВЭБ.РФ банклари SWIFT халқаро банклараро тизимидан узилди. АҚШ ва Европа Иттифоқи Россиянинг олтин-валюта захирасини блоклади.

Европа давлатлари, АҚШ, Канада Россия учун ўз ҳаво ҳудудини ёпди. Бу санкцияларга нейтрал давлат ҳисобланган Швейцария ҳам қўшилди. Уруш фонида Украинани Европа Иттифоқи аъзолигига қабул қилиш жараёни тезлашди.