Qirg‘izistonda diniy sohadagi ayrim qonunlar o‘zgartirildi. Prezident buning sababini tushuntirdi

Qirg‘iziston Prezidenti Sadir Japarov “Qirg‘iziston Respublikasining diniy sohadagi ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonunni imzoladi. Bu haqda Prezident matbuot xizmati xabar berdi.

Qonunning 1-moddasida Qirg‘iziston Respublikasining Huquqbuzarlik to‘g‘risidagi kodeksiga quyidagi javobgarlik nazarda tutilgan o‘zgartishlar kiritiladi:

• davlat organlarida va jamoat joylarida fuqaroning shaxsini aniqlashga imkon bermaydigan kiyim-kechak kiyganlik, ish va xizmat faoliyati bilan bog‘liq kiyimlar yoki tibbiy sabablarga ko‘ra yuzini yopishdan tashqari;
• vijdon va din erkinligi huquqini amalga oshirishga to‘sqinlik qilganlik yoki uni amalga oshirishga majburlash,yoki bunday zo‘ravonlik qo‘llash tahdidi bilan, shu jumladan, boshqa dinga e’tiqod qiluvchilarni, diniy betaraf shaxslarni va ateistlarni o‘z qarashlarini o‘zlashtirishga qaratilgan harakatlar, ruhiy va jismoniy bosim, hayot va sog‘liq uchun xavfli bo‘lmagan zo‘ravonlik qo‘llash bilan sodir etilgan harakatlar;
• qariyalar uylari va nogironlar uylarida, axloq tuzatish muassasalarida yoki tergov izolyatorlarida, shuningdek Qirg‘iziston Respublikasi Qurolli Kuchlarining qismlari va bo‘linmalarida xorijiy diniy tashkilotlardan din arboblari va voizlarning taklifi bilan diniy marosimlar, yig‘ilishlar va boshqa diniy tadbirlarni o‘tkazish;
• diniy tashkilotlar yoki ularning vakillari tomonidan davlat hokimiyati organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari va ularning mansabdor shaxslari faoliyatiga aralashilishi;
• diniy adabiyotlarni, boshqa diniy bosma, audio va videomateriallarni axborot tashuvchisidan qat’i nazar, jamoat joylarida, davlat va munitsipal tashkilotlarda, maktabgacha ta’lim va umumta’lim muassasalarida tarqatish (diniy ob’ektlar bundan mustasno);

Qonun, shuningdek, diniy asosda siyosiy partiyalar tuzishga ruxsat bermaydigan Qirg‘iziston Respublikasining “Siyosiy partiyalar to‘g‘risida”gi qonuniga siyosiy partiyalarning saylovoldi tashviqoti faoliyatida dunyoviylik tamoyiliga rioya qilishni talab qiluvchi va ularni xorijiy davlatning yuridik va jismoniy shaxslari, shuningdek, diniy tashkilotlar tomonidan moliyalashtirilishini taqiqlovchi o‘zgartishlarni nazarda tutadi. 

Bundan tashqari, qonun Qirg‘iziston Respublikasining “Mahalliy kengashlar deputatlarining maqomi to‘g‘risida”, “Mahalliy kengashlar deputatlari saylovi to‘g‘risida”gi va “Qirg‘iziston Respublikasi Jogorku Keneshi deputatining maqomi to‘g‘risida”gi qonunlariga davlat xizmatining diniy faoliyat bilan nomuvofiqligi, shuningdek, saylovoldi tashviqotini olib borishda diniy axborotdan foydalanish va tarqatishga yo‘l qo‘yilmasligi to‘g‘risidagi o‘zgartirishlar kiritishni nazarda tutadi.

.Bildirilishicha, “odamlarni psixologik yoki jismoniy zo‘ravonlik” yo‘li bilan dinga majburlash, qariyalar uyi, harbiy qismlar yoki axloq tuzatish muassasalarida diniy marosimlarni o‘tkazish taqiqlanadi. Ushbu qonunni buzganlik uchun 20 ming som (taxminan 2 mln 963 ming so‘m) miqdorida jarima nazarda tutilgan.

Qirg‘izistondagi diniy me’yorlar tarafdorlari Prezidentdan qonunni e’tirozlar bilan rad etishni so‘ragan, biroq Sadir Japarov qonunni qabul qildi va buni quyidagicha izohladi:

"Qonunning imzolanishi va kuchga kirishini talab qilgan dunyoviy qarashlarga ega fuqarolar ham bor. Shuni unutmasligimiz kerakki, bizning mamlakatimizda diniy e’tiqodlilar qancha bo‘lsa, ikkinchisi ham shunchalik ko‘p. Ular notanish kishilarning kvartiralar va uylarni aylanib chiqishlariga va eshiklarni taqillatishiga qarshi. Odamlar bu sayyor da’vatchilar kimlar, ularning muftiylik, qoziyot yoki xatibiyat tomonidan berilgan guvohnomalari bormi, qaysi tashkilot yoki yo‘nalishni targ‘ib qilmoqda, dinimizga zidmi, degan savollarga javob olmoqchi", deb yozdi Prezident ijtimoiy tarmoqdagi sahifasida.

Sadir Japarov qonunda birgina munozarali nuqta – uyma-uy yurib ma’ruza o‘tkazish masalasi borligini ta’kidladi.

"Mamlakatimizda uylarni aylanib chiqish ("kidiruu") masalasi haligacha to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilmagan. Bunday turlarga kim ruxsat berishi, ularda kimlar ishtirok etishi, qanday ma’lumot talab qilinishi, kim da’vat o‘tkazish huquqiga ega, qanday varaqalar yoki kitoblar tarqatilishiga ruxsat berilgani va bu materiallarni kim tekshirishi aniqlanmagan. Fuqarolarimiz o‘z oilasi, farzandlarini qarovsiz, boqish vositasisiz qoldirib, uch kun, 40 kun, hatto to‘rt oyga ketib qolish holatlari ham uchrab turibdi. Bu qanday bo‘lishi mumkin? Avval oilasini hech bo‘lmaganda minimal oziq-ovqat bilan ta’minlab, keyin borib dinga da’vat qilsa bo‘lmaydimi?" deb ta’kidladi u.

Sadir Japarov hech kim da’vatga qarshi emasligini, hech kim hech qachon to‘g‘ri da’vatdan azob chekmaganini qo‘shimcha qildi.

"Hozircha uni masjidlarda, to‘ylarda, janozalarda, bozorlarda yoki odamlar yig‘iladigan boshqa joylarda o‘tkazishingiz mumkin", dedi u.

Prezident muftiylik va Ulamolar kengashi ma’ruzalarda kimlar ishtirok etishi, qaysi organ guvohnoma berishi, nazoratni kim amalga oshirishi yuzasidan aniq talab va qoidalar belgilab, davlat rahbariga taklif etishi kerakligini ta’kidladi.

"Biz ko‘rib chiqamiz va qo‘llab-quvvatlaymiz. Bu bilan hech qanday muammo yo‘q. Masalan, men hech qachon dinga qarshi chiqmayman. Men umri davomida chuqur dindor mulla va hoji bo‘lgan odamning o‘g‘liman. Men din nimaligini juda yaxshi tushunaman. Agar men hozir “Men faqat dinga qat’iy amal qilganlarning xayrixohligini saqlab qolmoqchiman va kelajakda nima bo‘lishi muhim emas”, deb o‘ylasam, bu qonun loyihasini shunchaki e’tiroz bilan qaytarishim mumkin edi. Lekin men bu masalaga oddiy fuqaro sifatida emas, balki mamlakat Prezidenti sifatida qarayman", deb yozdi Japarov.

Shuningdek, Sadir Japarov so‘nggi paytlarda noto‘g‘ri oqimlarni targ‘ib qiluvchi radikal materiallar va kitoblar tarqatish ko‘payganini qo‘shimcha qildi. U Muftiylik va Ulamolar kengashi aniq qoidalar ishlab chiqsa, jarayonni tartibga solib, keyin davralarni davom ettirsa, kelajakdagi davlatga naf keltirishiga ishonch bildirdi.

Davlat rahbari bugungi kunda xalq 33 ta harakatga bo‘linganini alohida ta’kidladi. Qirg‘izistonda sud tomonidan taqiqlangan radikal oqimlar mavjud bo‘lib, ular shunga qaramay o‘z faoliyatini davom ettirmoqda:

1. “Hizb ut-Tahrir al-Islomiy”.
2. “At-Takfir Val-hijra”.
3. “Yoqin Inkar”.
4. “Jabhat an-Nusra” (Suriya hududiga ketgan).
5. “Katibat al-Imom al-Buxoriy” (Suriya hududiga ketgan).
6. “Jannat oshiqlari” (Suriya hududiga ketgan).

O‘tgan yili Qirg‘iziston Respublikasi Suriyadan “jihodga” ketgan 544 nafar fuqarosini qaytargan. Ayni paytda ular davlat nazoratida reabilitatsiya qilinib, ular bilan tushuntirish ishlari olib borilmoqda.

Qirg‘iziston Respublikasi sudi tomonidan 14 ta ekstremistik yoki terroristik tashkilotning faoliyati mamlakat hududida taqiqlangan va tugatilgan.

"Agar ularning faoliyati haqiqatan ham to‘xtagan bo‘lsa? Balki ular orasida yashirincha ish qiladiganlar ham bordir?" deb so‘raydi Sadir Japarov.

Faoliyati sud tomonidan taqiqlangan oqimlar:

1. "Al-Qoida".
2. “Sharqiy Turkiston islom harakati”.
3. "Kurd Xalq Kongressi".
4. “Sharqiy Turkiston ozodlik tashkiloti”.
5. “Turkiston islom partiyasi”.
6. "Oy cherkovi".
7. "Jayshul Mahdiy".
8. "Jund al-Xilafa".
9. "Ansorulloh".
10. "Akromiya".
11. “Said Buryatskiy (A. Tixomirov)ning tashviqot materiallari va faoliyati”.
12. "ISHID - Iroq va Shom islom davlati".
13. “Jamoat at-Tavhid val-jihod”.
14. "Jihod" tashkiloti.

Faoliyati sud tomonidan taqiqlanmagan oqimlar:

1. "Tablig‘i jamoat".
2. "Salafiya".
3. "Hizmet" (Gulenchilar).
4. "Nurkulyar".
5. Sulaymonchilar.
6. "Ahmadiya".
7. Qur’on ahli (Qur’on ahli).
8. "Musulmon birodarlar".
9. "Yettinchi kun adventistlari."
10. Yahovaning Shohidlari.
11. protestantlar.
12. Iso Masih cherkovi.
13. Sayentologlar.
14. Tengriliklar.

Prezident ushbu harakatlarga ergashuvchilar soni kundan-kunga ortib borayotganini ta’kidladi. Uning aytishicha, bu taqiqlanmagan harakatlar o‘z kitoblari va broshyuralarini tobora ko‘proq tarqatayotgani uchun sodir bo‘lmoqda.

“Da’vatga pok niyat bilan chiqayotgan fuqarolardan shikoyatimiz yo‘q. Muammo shundaki, ayrim vijdonsiz tashkilotlar odamlarni noto‘g‘ri oqimlarga yashirincha jalb qilish uchun aylanma yo‘llardan niqob sifatida foydalanadi. Bu juda xavfli tendensiya bo‘lib, kelajagimizga tahdid soladi. Biz Suriya kabi mamlakatlarda musulmonlarning o‘zlari bir-biri bilan urushib: “Mening tashkilotim haq, sizning harakatingiz esa noto‘g‘ri”, deb urushayotganini allaqachon ko‘rib turibmiz. Bu ta’sir uchun kurash tufayli millionlab musulmonlarning qoni to‘kilmoqda, chunki bu davlatlar uzoq vaqtdan beri bizda bo‘lgani kabi radikal va bo‘linib ketgan harakatlarga bo‘lingan. Bunday guruhlar tarafdorlari ko‘paysa, nizolar, ta’sir o‘tkazish uchun kurash boshlanadi. Bundan foyda ko‘rayotgan tashqi kuchlar ham bu qarama-qarshiliklarni kuchaytiradi. Shunday ekan, Qirg‘izistonning kichik xalqi yagona an’anaviy dinimiz doirasida yashashi kerak. Muftiylar va din ulamolari, bu masalani tartibga solishga yordam beringlar”, dedi u.

Sadir Japarov, shuningdek, xayrli ishlarni siyosiy o‘yinga aylantirmaslikka chaqirib, Muftiylik va Ulamolar kengashiga uyma-uy yurish qoidalarini mayda-chuydasigacha ishlab chiqib, unga taqdim etishni topshirdi.