Bayden va Szinpin uchrashuvidan qanday natija kutilyapti? 

AQSH Prezidenti Jo Bayden va Xitoy Raisi Si Szinpin ertaga, 15 noyabr kuni Kaliforniyada uchrashadi, biroq AQSH rasmiylari bu uchrashuvdan ikki tomonlama munosabatlarni keskin yaxshilashi mumkin bo‘lgan o‘zgarishlarni kutmaydi. Bu haqda “Amerika Ovozi” xabar berdi 

Oq uy rasmiylariga ko‘ra, sammitning asosiy maqsadlaridan biri shunchaki AQSH-Xitoy tarangligining mojaroga aylanib ketishi ehtimolini kamaytirishdir.

"Biz natijalar yoki yakunlarning uzoq ro‘yxati haqida gapirmayapmiz. Maqsadlar – raqobatni boshqarish, mojarolar xavfini kamaytirish va aloqa kanallarini ochiq saqlash", deb tan olgan Bayden ma’muriyatining yuqori martabali amaldori telefon brifingida.

Osiyo-Tinch okeani Iqtisodiy Hamkorligi sammiti doirasida bo‘lib o‘tadigan uchrashuv ikki davlat rahbarlarining taxminan bir yil ichida yuzma-yuz bo‘lgan ilk muloqoti bo‘ladi. Bu vaqt ichida ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar 1979 yilda AQSH va Xitoy o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatilganidan beri, ehtimol, eng past darajaga tushib qoldi. Bu shunchaki tomonlar Tayvan, savdo, inson huquqlari va global boshqaruv kabi masalalarda kelishmovchilikka borgani emas. Sharqiy Xitoy va Janubiy Xitoy dengizlarida Amerika va Xitoy harbiy samolyotlari va kemalari o‘rtasidagi xavfli to‘qnashuvlar hozir muntazam ravishda sodir bo‘lmoqda.

Pentagon bunday to‘qnashuvlar halokatli bo‘lishi mumkinligi haqida bir necha bor ogohlantirgan. Biroq yaqin vaqtlargacha Pekin ko‘plab aloqa liniyalarini o‘chirib qo‘ygan edi. Shunga qaramay, so‘nggi oylarda Xitoyning muloqotga qarshiligi yumshay boshladi.

AQSH va Xitoy rasmiylari qurol nazorati, makroiqtisodiyot va iqlim o‘zgarishi kabi keng ko‘lamli masalalar bo‘yicha muzokaralar olib bordi. Ba’zi hollarda Si Szinpin tashrif buyurgan Amerika delegatsiyalarini shaxsiy ziyofat bilan hayratda qoldirdi, buni ko‘plab kuzatuvchilar juda iliq deb ta’rifladi.

“Men ko‘p marta, shu jumladan, bir qancha Prezidentlarga ham Xitoy-AQSH munosabatlarini yaxshilash uchun bizda minglab sabablar borligini, ularni buzish uchun birorta sabab yo‘qligini aytdim”, degan Si Szinpin Pekinga tashrif buyurgan bir guruh amerikalik senatorlar bilan suhbatda.

Ko‘pchilik Bayden-Si Szinpin uchrashuvi munosabatlarni o‘zgartirishini kutayotgan bo‘lsada, rasmiylar va tahlilchilar taraqqiyotga erishilishi mumkin bo‘lgan bir qancha sohalarga ishora qilmoqdalar, ular tez orada e’lon qilinadi.

Bayden Si Szinpinni har yili Qo‘shma Shtatlarda o‘n minglab dozani oshirib yuborishga olib keladigan xavfli dori – fentanilni ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan kimyoviy moddalar oqimini kamaytirish choralarini ko‘rishga ko‘ndirishi mumkin.

"Umuman olganda, biz samarali uchrashuvni kutmoqdamiz. Prezident Bayden Rais Si bilan uzoq vaqtdan beri muloqot qilmoqda va ularning suhbatlari to‘g‘ridan-to‘g‘ri va ochiq. Prezident Bayden bir rahbardan boshqasiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri, yuzma-yuz diplomatiya bu murakkab munosabatlarni boshqarish uchun muhim deb hisoblaydi", deydi Oq uyning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Jeyk Sallivan. 

Sallivanning ta’kidlashicha, Bayden Tayvan bo‘g‘ozida tinchlik va barqarorlikni saqlash bo‘yicha qarashlarni belgilaydi.

Ammo Karnegi jamg‘armasining Xitoydagi vakolatxonasining katta tahlilchisi Nataniyel Sherning aytishicha, bu uchrashuv AQSH-Xitoy munosabatlari uchun mustahkam poydevor yaratishi dargumon, ayniqsa AQSH va Tayvandagi saylovlar oldidan.

“Bitta uchrashuv munosabatlarning yanada yomonlashishini oldini olishi mumkin”, deydi u.