Хавфсизлик кенгаши биринчи марта Украина можароси бўйича Россияга қарши баёнот қабул қилди

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Хавфсизлик Кенгаши кеча, 6 май куни бўлиб ўтган йиғилишда Россиянинг Украинага ҳарбий босқини бошлангандан бери биринчи марта раиснинг Украинадаги вазият бўйича баёнотини қабул қилди. Гап шундаки, май ойида Хавфсизлик кенгашига АҚШ раислик қилади.

"Хавфсизлик Кенгаши Украинада тинчлик ва хавфсизликни таъминлашдан чуқур ташвиш билдиради", дейилади матнда.  

Қайд этилишича, Хавфсизлик Кенгашининг барча аъзо давлатлари БМТ Низоми доирасида халқаро низоларни тинч йўл билан ҳал қилиш мажбуриятини олган.

Баёнотда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котиби Антониу Гутерришнинг Украина инқирозини ҳал қилиш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлаш билдирилган.  

“Хавфсизлик Кенгаши Бош котибнинг тинч йўл билан ечим топишга қаратилган саъй-ҳаракатларини қатъий қўллаб-қувватлашини билдиради”, дейилади ҳужжатда. 

Бундан ташқари, матн Гутерришни баёнот қабул қилингандан кейин Хавфсизлик кенгашини вазият ривожланиши ҳақида хабардор қилишга чақиради. 

Раиснинг баёноти БМТ Хавфсизлик Кенгашининг ҳужжати бўлиб, у Хавфсизлик Кенгашининг барча аъзолари билан келишилган. Ҳужжат раис номидан қабул қилинади, шу билан бирга у қарорга нисбатан мажбурий кучга эга эмас. 

Гутерриш Хавфсизлик кенгашининг Украина бўйича биринчи қўшма баёнотини олқишлайди ва инсонларнинг ҳаётини сақлаб қолиш ва вазиятни тинч йўл билан ҳал қилиш учун барча саъй-ҳаракатларини давом эттиради. 

“Бугун биринчи марта Хавфсизлик Кенгаши Украинада тинчлик учун бир овоздан гапирди. Мен тез-тез таъкидлаганимдек, дунё қуролларни йўқ қилиш ва БМТ Низоми қадриятларини ҳимоя қилиш учун бирлашиши керак. Мен бу қўллаб-қувватлашни олқишлайман ва ҳаётни сақлаб қолиш,  азоб-уқубатларни камайтириш ва тинчликка эришиш йўлини топиш учун саъй-ҳаракатларни давом эттираман”, дейилади жаҳон ташкилоти раҳбари идораси эълон қилган баёнотда. 

6 май куни бўлиб ўтган БМТ Хавфсизлик кенгашининг қисқа йиғилишида Украинадаги вазият бўйича баёнот бир овоздан қабул қилинди. Бу май ойида Хавфсизлик Кенгашининг барча аъзолари томонидан келишилган. Ҳужжатда Бош котибнинг Украинадаги вазиятни тартибга солиш бўйича саъй-ҳаракатлари қўллаб-қувватланиши билдирилган ва барча мамлакатлар келишмовчиликларни тинч йўл билан ҳал қилишга чақирилган.  \

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Хавфсизлик Кенгаши вето ҳуқуқига эга 5 доимий аъзодан иборат: АҚШ, Буюк Британия, Россия, Франция ва Хитой.

Россия-Украина уруши

Жорий йилнинг 21 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Кремлда Украина шарқидаги ўзини мустақил деб эълон қилган Луганск халқ республикаси (ЛХР) ва Донецк халқ республикасини (ДХР) тан олиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Кейинроқ РФ республикаларни шу номдаги вилоятлар чегарасида тан олганини таъкидлаб, Украинага қарши уруш хавфини ошириб юборди.

Путиннинг фавқулодда қарори ортидан АҚШ, ЕИ, Канада, Австралия, Буюк Британия ва Япония расмийлари ҳам Россияга қарши санкциялар киритди.

24 февраль куни Россия Президенти Владимир Путин Украина шарқида Донбассда рус ҳарбийлари "махсус ҳарбий операция" бошлаганини эълон қилди ва рус қўшинлари Украинага ҳужум бошлади. Путин бу ҳаракатини Украина шарқидаги россияпараст сепаратист кучлар раҳбарлари шундай сўров юборгани билан оқлади.

Бундан аввалроқ Зеленский Россия фуқароларига рус тилида мурожаат қилиб, украинларга “на совуқ, на иссиқ, на гибрид уруш керак эмас”лигини, украинлар ҳужумчиларни кутиб олишга тайёрлигини билдирганди. Кўп ўтмай Президент Россия билан дипломатик алоқани узди. Президент Зеленский мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилди.

25 февраль куни Зеленский Украинада умумий ҳарбий сафарбарлик эълон қилди. Армияга чақирув мамлакатнинг қатор вилоят ва шаҳарларида амалга оширилиши белгиланди.

Рус қўшинлари ҳозиргача Украинага шимол, шарқ ва жанубдан ҳужум қилиб келмоқда ва қатор ҳудудларни эгаллашга эришди. Аммо бу уруш Россиянинг дунёда яккаланиб қолишига олиб келди.

Украинага ҳужум бошланиши Россия иқтисодига оғир зарба берди. Рус компаниялари акциялари кескин арзонлашди, Москва биржасида савдолар мислсиз даражада пасайиш билан ўтди. Газпром, ЛУКОЙЛ ва бошқа йирик компаниялар йўқотишларга учради.

Ҳужум бошлангач, Европа давлатлари ва АҚШ Россияга қарши бир неча босқичли санкциялар жорий қилди. Россиянинг ВТБ, “Россия” банки, “Открытия”, “Новикомбанк”, “Промсвязьбанк”, “Совкомбанк” ва ВЭБ.РФ банклари SWIFT халқаро банклараро тизимидан узилди. АҚШ ва Европа Иттифоқи Россиянинг олтин-валюта захирасини блоклади.

Европа давлатлари, АҚШ, Канада Россия учун ўз ҳаво ҳудудини ёпди. Бу санкцияларга нейтрал давлат ҳисобланган Швейцария ҳам қўшилди. Уруш фонида Украинани Европа Иттифоқи аъзолигига қабул қилиш жараёни тезлашди.