Ukraina Rim statutini ratifikatsiya qilish haqidagi qonunni qabul qildi

Ukraina Oliy Radasi kecha, 9 oktyabr kuni mamlakat qonunchiligini Xalqaro jinoiy sudning Rim statutiga muvofiqlashtirish maqsadida jinoyat va jinoyat-protsessual kodekslariga o‘zgartirishlar kiritdi. Bu haqda Oliy Rada xabar berdi.  

Qonun Prezident Vladimir Zelenskiy tomonidan imzolanganidan keyin kuchga kiradi. Shu bilan birga, Rim statutini ratifikatsiya qilish to‘g‘risidagi amaldagi qonun ham kuchga kiradi.

Oliy Rada tomonidan qabul qilingan hujjat Ukraina qonunchiligiga “insoniyatga qarshi jinoyat” tushunchasini kiritadi. Shu paytgacha mamlakatda urush jinoyati belgilariga ega bo‘lgan barcha harakatlar urush qonunlari va urf-odatlarini buzish sifatida tasniflangan.

“Insoniyatga qarshi jinoyatlar” ta’rifi tinch aholini siyosiy, irqiy, milliy, etnik, madaniy, diniy, jinsiy yoki xalqaro huquqda qabul qilinishi mumkin bo‘lmagan boshqa kamsitish asoslari bo‘yicha ta’qib qilishni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, tinch aholini deportatsiya qilish yoki majburan chiqarib yuborish; zo‘rlash va jinsiy zo‘ravonlikning boshqa turlari; qullik va odam savdosi; odam o‘g‘irlash; qonunga xilof ravishda ozodlikdan mahrum qilish; qiynoqlar va yomon muomala ham shular sirasiga kiradi. Bu jinoyatlar 7 yildan 15 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.

Qattiqroq jazolar

Endilikda Ukrainada aparteid jinoyatlari, tinch aholini muntazam ravishda yo‘q qilish va o‘ldirish uchun 10-15 yil yoki umrbod qamoq jazosi nazarda tutiladi. Agressiv urush olib borganlik uchun javobgarlik ham ortib bormoqda – umrbod qamoq jazosigacha (ilgari eng yuqori jazo 15 yilgacha edi), shuningdek, bosqinchilik jinoyatini rejalashtirish uchun 10-15 yil (bungacha 7-12 yil qamoqda edi).

Mamlakat Jinoyat kodeksi Ukrainadan tashqarida tajovuzkor urush yoki genotsid boshlash harakatlari, urush jinoyatlari yoki ommaviy qirg‘in qurolidan foydalangan holda Ukrainada doimiy istiqomat qilmaydigan chet elliklar yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar jinoiy javobgarlikka tortilishi mumkin bo‘lgan modda bilan to‘ldirildi.

Rossiyalik advokat Ilya Novikovga ko‘ra, ushbu ibora Rim nizomining matni bilan bir xil – undagi jinoyat deb tan olingan har bir narsa bir vaqtning o‘zida Ukraina Jinoyat kodeksida jinoyat deb tan olinishi kerak.

Rossiya rahbarlarini hibsga olish uchun order

2023 yilning mart oyida Gaagadagi Xalqaro jinoiy sud Rossiya Prezidenti Vladimir Putin va Bolalar ombudsmani Mariya Lvova-Belovani hibsga olishga order berdi. Ko‘pgina davlatlar, jumladan, Rossiyaning ittifoqchilari ham bu qarorni tan oladi. Masalan, Armaniston Konstitutsiyaviy sudi xalqaro sudning mamlakatdagi yurisdiksiyasini tan olishni qonuniy deb hisobladi. Rossiya hukumati Xalqaro jinoiy sud qarorining qonuniyligini tan olishdan bosh tortdi va Rossiya Federatsiyasi Tergov qo‘mitasi hatto XJS prokuroriga nisbatan jinoiy ish qo‘zg‘atdi.

2024 yilning mart oyida XJS Rossiya uzoq masofali aviatsiya qo‘mondoni Sergey Kobilash va Qora dengiz floti qo‘mondoni Viktor Sokolovni hibsga olishga order berdi. Iyun oyida Gaaga sudyalari Rossiya Xavfsizlik kengashi kotibi Sergey Shoygu va Rossiya Qurolli kuchlari Bosh shtabi boshlig‘i Valeriy Gerasimovni ham hibsga olishga order bergan edi.

Ma’lumot uchun, Ukraina 2000 yil 20 yanvarda Rim statutini imzolagan, ammo uni ratifikatsiya qilmagan. 2014 yilda YeI bilan Assotsiatsiya shartnomasini imzolaganidan keyin ushbu hujjatni ratifikatsiya qilish Ukrainaning bevosita xalqaro majburiyatlaridan biri bo‘lgan. Joriy yilning 15 avgust kuni Prezident Vladimir Zelenskiy Oliy Radaga Xalqaro jinoiy sudning Rim statutini ratifikatsiya qilish va unga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risidagi qonun loyihasini taqdim etgan edi. Oliy Rada 21 avgust kuni Rim statutini ratifikatsiya qildi.

Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiy esa 24 avgust kuni Xalqaro jinoiy sud faoliyati asosi bo‘lgan Rim statutini ratifikatsiya qiluvchi qonunni imzoladi.