Украина Рим статутини ратификация қилиш ҳақидаги қонунни қабул қилди

Украина Олий Радаси кеча, 9 октябрь куни мамлакат қонунчилигини Халқаро жиноий суднинг Рим статутига мувофиқлаштириш мақсадида жиноят ва жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиришлар киритди. Бу ҳақда Олий Рада хабар берди.  

Қонун Президент Владимир Зеленский томонидан имзоланганидан кейин кучга киради. Шу билан бирга, Рим статутини ратификация қилиш тўғрисидаги амалдаги қонун ҳам кучга киради.

Олий Рада томонидан қабул қилинган ҳужжат Украина қонунчилигига “инсониятга қарши жиноят” тушунчасини киритади. Шу пайтгача мамлакатда уруш жинояти белгиларига эга бўлган барча ҳаракатлар уруш қонунлари ва урф-одатларини бузиш сифатида таснифланган.

“Инсониятга қарши жиноятлар” таърифи тинч аҳолини сиёсий, ирқий, миллий, этник, маданий, диний, жинсий ёки халқаро ҳуқуқда қабул қилиниши мумкин бўлмаган бошқа камситиш асослари бўйича таъқиб қилишни ўз ичига олади. Шунингдек, тинч аҳолини депортация қилиш ёки мажбуран чиқариб юбориш; зўрлаш ва жинсий зўравонликнинг бошқа турлари; қуллик ва одам савдоси; одам ўғирлаш; қонунга хилоф равишда озодликдан маҳрум қилиш; қийноқлар ва ёмон муомала ҳам шулар сирасига киради. Бу жиноятлар 7 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

Қаттиқроқ жазолар

Эндиликда Украинада апартеид жиноятлари, тинч аҳолини мунтазам равишда йўқ қилиш ва ўлдириш учун 10-15 йил ёки умрбод қамоқ жазоси назарда тутилади. Агрессив уруш олиб борганлик учун жавобгарлик ҳам ортиб бормоқда – умрбод қамоқ жазосигача (илгари энг юқори жазо 15 йилгача эди), шунингдек, босқинчилик жиноятини режалаштириш учун 10-15 йил (бунгача 7-12 йил қамоқда эди).

Мамлакат Жиноят кодекси Украинадан ташқарида тажовузкор уруш ёки геноцид бошлаш ҳаракатлари, уруш жиноятлари ёки оммавий қирғин қуролидан фойдаланган ҳолда Украинада доимий истиқомат қилмайдиган чет элликлар ёки фуқаролиги бўлмаган шахслар жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин бўлган модда билан тўлдирилди.

Россиялик адвокат Илья Новиковга кўра, ушбу ибора Рим низомининг матни билан бир хил – ундаги жиноят деб тан олинган ҳар бир нарса бир вақтнинг ўзида Украина Жиноят кодексида жиноят деб тан олиниши керак.

Россия раҳбарларини ҳибсга олиш учун ордер

2023 йилнинг март ойида Гаагадаги Халқаро жиноий суд Россия Президенти Владимир Путин ва Болалар омбудсмани Мария Львова-Беловани ҳибсга олишга ордер берди. Кўпгина давлатлар, жумладан, Россиянинг иттифоқчилари ҳам бу қарорни тан олади. Масалан, Арманистон Конституциявий суди халқаро суднинг мамлакатдаги юрисдикциясини тан олишни қонуний деб ҳисоблади. Россия ҳукумати Халқаро жиноий суд қарорининг қонунийлигини тан олишдан бош тортди ва Россия Федерацияси Тергов қўмитаси ҳатто ХЖС прокурорига нисбатан жиноий иш қўзғатди.

2024 йилнинг март ойида ХЖС Россия узоқ масофали авиация қўмондони Сергей Кобилаш ва Қора денгиз флоти қўмондони Виктор Соколовни ҳибсга олишга ордер берди. Июнь ойида Гаага судьялари Россия Хавфсизлик кенгаши котиби Сергей Шойгу ва Россия Қуролли кучлари Бош штаби бошлиғи Валерий Герасимовни ҳам ҳибсга олишга ордер берган эди.

Маълумот учун, Украина 2000 йил 20 январда Рим статутини имзолаган, аммо уни ратификация қилмаган. 2014 йилда ЕИ билан Ассоциация шартномасини имзолаганидан кейин ушбу ҳужжатни ратификация қилиш Украинанинг бевосита халқаро мажбуриятларидан бири бўлган. Жорий йилнинг 15 август куни Президент Владимир Зеленский Олий Радага Халқаро жиноий суднинг Рим статутини ратификация қилиш ва унга ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини тақдим этган эди. Олий Рада 21 август куни Рим статутини ратификация қилди.

Украина Президенти Владимир Зеленский эса 24 август куни Халқаро жиноий суд фаолияти асоси бўлган Рим статутини ратификация қилувчи қонунни имзолади.