Qirg‘izistonda yana parlament saylovi kutilyapti. Galdagisida O‘zbekiston ham kuzatuvchi bo‘ladi

Joriy yilning 11 aprel kuni Qirg‘iziston mahalliy hokimiyat organlariga bo‘lib o‘tadigan saylov va mamlakat konstitutsiyasiga kiritiladigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar bo‘yicha referendumni 31 mamlakatdan kelgan kuzatuvchilar nazorat qilib boradi. Ular orasida o‘zbekistonlik vakillar ham bor. Bu haqda Respublikada saylovlar va referendumlarni o‘tkazish bo‘yicha Markaziy saylov komissiyasi (MSK) ma’lum qildi. 

"Markaziy saylov komissiyasi bugun 31 ta davlatdan 183 ta xalqaro kuzatuvchilarni akkreditatsiyadan o‘tkazdi", deydi komissiya vakili. 

Unga ko‘ra kuzatuvchilar Rossiya, Ozarbayjon, Belarus, Buyuk Britaniya, Qozog‘iston, Mo‘g‘uliston, Moldova, Saudiya Arabistoni, Turkiya, O‘zbekiston, Ukraina, Fransiya, Yaponiya va boshqa bir qator mamlakatlardan keladi. 

"Bir nechta xalqaro tashkilotlar, jumladan SHHT, KXSHT, MDH,  Xanns Zaydel fondi, shuningdek, Yevropa Ittifoqining respublikadagi vakolatxonasi, Rossiyaning “32-guruh” notijorat monitoringi va ekspert markazi va Milliy tashabbuslarni xalqaro targ‘ib qilishga ko‘maklashish fondi "Xalqaro targ‘ibot markazi", deya qo‘shimcha qildi MSK. 

Hammasi bo‘lib Qirg‘izistonning 420 shahar va qishloq kengashlarida (kengashlarida) 7560 mandat uchun 18 772 nomzod ariza beradi. 63 nomzod siyosiy partiyalar tomonidan ro‘yxatdan o‘tkazildi, qolganlari o‘zini o‘zi ko‘rsatadigan nomzodlardir. 

Mahalliy saylovlar bilan bir kunda o‘tkaziladigan referendumga prezident vakolatlarini kuchaytirish maqsadida o‘zgartirishlar kiritilmoqda. Xususan, Bosh vazirning vazifalarini Prezident ma’muriyati rahbariga yuklash taklif qilinmoqda. Agar yangi asosiy qonun qabul qilinsa, oliy qonun chiqaruvchi organ deputatlari soni kamayadi, ularning bir qismi bir mandatli saylov okruglarida saylanadi. Hozirga qadar saylovlar faqat partiya ro‘yxatlari bo‘yicha o‘tkazilgan. Konstitutsiyaga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risidagi qaror Qirg‘izistonda 2021 yil 10 yanvarda bo‘lib o‘tgan referendum paytida qabul qilingan.

Eslatib o‘tamiz, Qirg‘izistonda 2020 yilning 4 oktyabr kuni o‘tkazilgan parlament saylovlaridan keyin, 7 foizlik minimum ovozni to‘play olmagan partiya tarafdorlari norozilik namoyishlarini boshladi. Bir necha kun davom etgan namoyish va tartibsizliklar ortidan Bosh vazir Kubatbek Boronov va uning Hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishchilar davlat idoralarini egallab oldi.

Namoyishlar avj olgan pallada Markaziy saylov komissiyasi saylov natijalarini tan olmaslik haqida qaror qabul qildi.

O‘sha vaqtdagi Prezident Sooronbay Jeenbekov Bishkekda favqulodda holat joriy qildi va poytaxtga harbiylar kiritildi. Buning natijasida vaziyat biroz tinchidi. Ammo namoyishchilar Prezidentdan iste’foga chiqishini talab qildi. Natijada 15 oktyabrda Jeenbekov xalqiga qarata o‘q uzib, qon to‘kmaslik uchun iste’fo berdi. 

Uning vazifasini vaqtincha bajarishi kerak bo‘lgan parlament spikeri Kanat Isayev bundan bosh tortdi. Natijada davlat rahbari vakolati namoyishlar ortidan Bosh vazir bo‘lgan Sadir Japarovga o‘tdi.

Sadir Japarov Qirg‘izistonda joriy yilning 10 yanvar kuni muddatidan oldin o‘tkazilgan prezidentlik saylovida g‘alaba qozondi. U 28 yanvar kuni qasamyod keltirib, rasman Prezident lavozimida ish boshladi.