Isroil g‘azoliklarni Afrikaga ko‘chirmoqchi

Isroil falastinliklarni G‘azodan Janubiy Sudanga ko‘chirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda. Bu haqda CNN xabar berdi. 

Muzokaralar qay darajada davom etgani noma’lum, ammo agar ular amalga oshirilsa, rejalar odamlarni o‘z uyini tashlab ketishini anglatadi.
Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu AQSH Prezidenti Donald Trampning G‘azo aholisini ko‘chirish g‘oyasini amalga oshirishni istashini aytdi. Netanyaxu buni “ixtiyoriy migratsiya” deb atamoqda. 

“Menimcha, hatto men bilgan urush qonunlariga ko‘ra ham to‘g‘ri qaror – aholini hududni tark etishiga ruxsat berish va keyin u yerda qolgan dushmanga bor kuch bilan hujum qilishdir”, deydi Netanyaxu Isroilning “i24” telekanaliga bergan intervyusida. 

Falastinliklar, huquq guruhlari va xalqaro hamjamiyatning aksariyati bu takliflarni xalqaro huquqni buzgan holda majburan chiqarib yuborish rejasi sifatida rad etmoqda.
Janubiy Sudan Tashqi ishlar vazirligi esa mazkur masala yuzasidan bayonot berib, Isroil bilan falastinliklarni ko‘chirish bo‘yicha muzokara olib borayotgani haqidagi xabarlar asossiz ekanini bildirdi. AQSH Davlat departamenti vakili esa shaxsiy diplomatik suhbatlarga izoh bermasligini ta’kidlagan.

Nakba takrorlanishi xavfi

Ko‘plab falastinliklar Isroilni ularning davlat tuzish imkoniyatlarini qasddan buzishda ayblaydi – jumladan, G‘arbiy Sheriada noqonuniy manzilgohlar qurilishi va G‘azodagi keng ko‘lamli vayrona uchun. Isroil esa bu ayblovlarni rad etadi va o‘zini “ekstremist guruhlar bilan kurashyapti”, deb hisoblaydi. Shu bilan birga, yahudiy davlati G‘arbiy Sheriada tarixiy va diniy huquqlari borligini iddao qiladi.

Ko‘chirish – falastinliklar uchun eng og‘riqli mavzulardan biri. Ular 1948 yilda yuz bergan Nakba fojiasi – Isroil tashkil topishi ortidan yuz minglab falastinliklar o‘z uylaridan haydalishi – yana bir bor takrorlanishidan xavotirda.

Nakba voqeasi 75 yildan ortiq vaqt mobaynida falastinlik milliy shaxsiyatini shakllantirgan asosiy tarixiy jarayonlardan biri hisoblanadi va Isroil bilan munosabatlarda doimiy soya solib kelmoqda.

Falastin siyosiy va ijtimoiy tadqiqot markazi ma’lumotlariga ko‘ra esa, doimiy havo hujumlari va oziq-ovqat, yonilg‘i, dori-darmon hamda suv yetishmovchiligi ortidan, ayrim falastinliklar chiqish yo‘lini izlamoqda.

“G‘azo aholisining qariyb yarmi agar imkoni bo‘lsa, hududni tark etishni istaydi”, deyiladi 2025 yil may oyida chop etilgan hisobotda. 

“Reuters” tomonidan o‘rganib chiqilgan va AQSH tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan munozarali yordam guruhi nomini olgan taklifda Falastin aholisini joylashtirish uchun G‘azo ichida va ehtimol uning tashqarisida “Gumanitar tranzit hududlari” deb nomlangan keng ko‘lamli lagerlar qurish rejasi tasvirlangan.

Biroq g‘azolik Abu Samir al-Faqaviyning fikri aniq:

“Men G‘azoni tark etmayman. Bu – mening Vatanim.

Bu yerda bolalarimiz shahid bo‘lgan. Oilamiz, do‘stlarimiz, qarindoshlarimiz shu yerda yotibdi. Trampga ham, Netanyaxuga ham yoqsin-yoqmasin – biz bu yerda qolamiz”.

Alisher Abdumalikxon