BMT Yaqin Sharqdagi yirik urush xavfidan ogohlantirdi

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi HAMAS siyosiy byurosi raisi Ismoil Xoniyaning o‘ldirilishi munosabati bilan favqulodda yig‘ilish o‘tkazdi. 

Favqulodda yig‘ilish o‘tkazish talabi Erondan keldi va Rossiya, Jazoir va Xitoy tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Eronning BMTdagi doimiy vakolatxonasi Tehronda Ismoil Xoniyaning o‘ldirilishi ortidan BMT Xavfsizlik Kengashining favqulodda yig‘ilishini chaqirishni so‘radi.

BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish Isroil armiyasining Bayrutga hujumi va HAMAS harakati yetakchisi Ismoil Xoniyaning Tehronda o‘ldirilganini tanqid qildi.

“Bayrut janubi va Tehrondagi hujumlar barcha sa’y-harakatlar G‘azoda o‘t ochishni to‘xtatish va Isroil-Livan chegarasida tinchlik o‘rnatishga yo‘naltirilishi kerak bo‘lgan bir paytda xavfli kuchayishdan dalolat beradi”, deydi Guterrishning matbuot kotibi Stefan Dyujarrik.

Uning so‘zlariga ko‘ra, Guterrish manfaatdor tomonlarni “barcha uchun uzoq muddatli tinchlik va barqarorlik o‘rnatish uchun mintaqadagi keskinlikni yumshatish uchun faol harakat qilishga” chaqirgan.

Yaponiyaning BMTdagi doimiy vakili o‘rinbosari Mitsuko Shino Yaqin Sharqda yirik harbiy mojaroning oldini olish uchun xalqaro sa’y-harakatlarga chaqirdi.

“Biz mintaqa keng ko‘lamli urush yoqasida turganidan qo‘rqamiz”, degan u.

O‘z navbatida, Xitoyning BMTdagi doimiy vakili Fu Kong G‘azoda o‘t ochishni to‘xtatish kelishuviga erisha olmagani ziddiyatning kuchayishiga sabab bo‘lmoqda, deb hisoblashini bildirdi. Uning aytishicha, ko‘proq ta’sirga ega bo‘lgan davlatlar ko‘proq bosim o‘tkazishi va G‘azodagi urush alangasini o‘chirish uchun yanada g‘ayratli ishlashi kerak.

Britaniyaning BMTdagi doimiy vakili Barbara Vudvord G‘azoda zudlik bilan o‘t ochishni to‘xtatishni so‘rab, tinchlanish va vazminlikka chaqirdi. Uning qayd etishicha, Isroil va HAMAS xavfsiz Isroil va suveren Falastin davlati bilan ikki davlat qaroriga olib keladigan tinchlik jarayoniga sodiqliklarini yangilashlari kerak.

“Tinchlik sari yo‘l diplomatik muzokaralar orqali bo‘lishi kerak. Uzoq muddatli tinchlik bomba va o‘qlardan kelib chiqmaydi”, deydi Vudvord.

Xitoy, Rossiya, Turkiya va boshqalar Xoniyaning o‘ldirilishini qoraladi va Eronning BMTdagi vakili buni terrorchilik harakati deb atadi.

Rossiya Federatsiyasining BMTdagi doimiy vakilining birinchi o‘rinbosari Dmitriy Polyanskiyning so‘zlariga ko‘ra, bu qotillik “birinchi navbatda, HAMAS va Isroil o‘rtasidagi G‘azoda o‘t ochishni to‘xtatishga qaratilgan vositachilik muzokaralariga jiddiy zarba bo‘ladi”.

“Mashhur siyosiy va harbiy arboblarni maqsadli o‘ldirishning shafqatsiz amaliyoti Yaqin Sharqni mintaqaviy urush yoqasiga qo‘yadi”, deydi u.

Shu bilan birga, AQSH, Buyuk Britaniya va Fransiya Eronning mintaqadagi beqarorlashtiruvchi ishtirokchilarni qo‘llab-quvvatlayotgani haqida savol tug‘dirdi. AQSHning BMTdagi elchisi o‘rinbosari Robert Vud Xavfsizlik Kengashining Eronga ta’siri bo‘lgan a’zolarini “Isroil va boshqa ishtirokchilarga qarshi vakillik mojarosining kuchayishini to‘xtatish uchun unga bosimni kuchaytirishga” chaqirdi.

Eronning BMTdagi doimiy vakili Amir Said Iravoniyning aytishicha, Tehron doimiy ravishda maksimal darajada vazminlikni qo‘llagan, ammo qat’iy javob berish huquqini o‘zida saqlab qoladi. U Xavfsizlik Kengashini Isroilni qoralab, uni sanksiyalar bilan jazolashga chaqirdi.

Isroilning BMTdagi vakili o‘rinbosari Jonatan Miller esa BMT Xavfsizlik Kengashini Eronni mintaqaviy terrorizmni qo‘llab-quvvatlayotgani uchun qoralashga va Tehronga qarshi sanksiyalarni kuchaytirishga chaqirdi.

Ma’lumot uchun, HAMAS siyosiy byurosi rahbari Ismoil Xoniya kecha, 31 iyul kuni ertalab Tehronda o‘ldirilgan. HAMAS qotillikda Isroilni aybladi. Isroil Xoniyaning o‘ldirilishi uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olmadi.