Пентагон ядровий қуроллар бўйича якуний позициясини эълон қилди

АҚШ Мудофаа вазирлиги дунёдаги барча ядровий қуролларни тўлиқ йўқ қилиш тарафдори, аммо бунга тўсқинлик қилувчи омиллар мавжудлигини тан олди. Бу ҳақда АҚШ Мудофаа вазири ўринбосари Колин Халь БМТдаги чиқиши чоғида маълум қилди, деб хабар берди Пентагон матбуот хизмати.

Унинг сўзларига кўра, хавфсизлик билан боғлиқ вазият ядро қуролини тарқатмаслик тўғрисидаги шартнома мақсадлари сари олға силжишга тўсқинлик қилмоқда.

“Ҳозирги хавфсизлик муҳитидаги қийинчиликларга қарамай, Қўшма Штатлар ядровий хавфларни камайтириш учун имкон қадар бошқа ядровий қуролга эга давлатлар билан ҳамкорлик қилишда давом этади ва биз буни реал умидлар билан қиламиз”, деган у.

Расмийнинг таъкидлашича, Россиянинг Украинага кенг кўламли ҳужум ва Москвадан келаётган ядро таҳдидлари ядровий қуролсизланишга халақит бермоқда.

Шунингдек, у ядро қуролини тарқатмаслик масаласига Хитой томонидан ядро қуролини модернизация қилиш ва кенгайтириш, Эрон томонидан ядро қуролини ишлаб чиқиш ва Шимолий Корея томонидан янги ядро синовини тайёрлаш орқали босим ўтказилаётганини таъкидлаган.

Эслатиб ўтамиз, 6 август куни Хитой Пелосининг Тайванга сафари туфайли АҚШ билан мулоқотни тўхтатганини маълум бўлди. Пекин АҚШ Вакиллар палатаси спикери Нэнси Пелосига ҳам санкциялар киритди.

Бу қадамлар ортидан Пентагон Хитой ядро салоҳиятини 3-4 баробар ошираётганини эълон қилди.

Нэнси Пелоси 2 август куни кечқурун Тайпейнинг Соншан аэропортига етиб келди ва оролда бир кун ҳам бўлмай, бугун, 3 август куни қайтиб кетди. Бу АҚШ Конгресси Вакиллар палатаси спикерининг 1997 йилдан бери оролга қилган илк сафари бўлди. Пелоси Тайванда орол маъмурияти раҳбари Цай Ингвен билан учрашди.

Бу воқеа АҚШ ва Хитой муносабатларини таранглаштирди. Расмий Пекин Пелоси келишидан олдин Тайвань яқинида ҳарбий машғулотлар бошлаганди. Ташрифдан кейин эса орол атрофида бир қанча ҳудудларда машғулотларга старт берилди.

Хитой Ташқи ишлар вазирлиги сиёсатчининг ташрифига кескин норозилик билдирди ва уни қоралади. Унинг сафари “Ягона Хитой” тамойили ва учта Хитой-АҚШ коммюникелари қоидаларини жиддий равишда бузиши урғуланди. Пекин, шунингдек, Вашингтонни Хитойни назорат қилиш учун Тайвандан фойдаланишни тўхтатишга чақирди. Бундан ташқари, дипломатик департамент мамлакат суверенитетини ҳимоя қилиш учун барча зарур чораларни кўришига ишонтирди.

Оқ уйнинг фикрича, Пелосининг Тайванга ташрифи Хитой суверенитетини бузмаган, АҚШ маъмурияти эса “ўзини қўрқитишга йўл қўймаслигига” ишонтирган. Америка расмийлари минтақада кескинликнинг кучайишига ҳеч қандай сабаб йўқлигини таъкидламоқда.

Кремль Пелосининг сафарини минтақадаги кескинликни кучайтирувчи провокация деб атади. Президент матбуот котиби Дмитрий Песков дунёнинг барча давлатлари буни қайд этаётганига эътибор қаратди ва Россиянинг Хитой билан бирдамлигини қайд этди.

Хитой ҳарбийлари Пелоси ташрифидан кейин шай ҳолатга келтирилди. Армия Тайвань атрофидаги бир нечта нуқтада ҳарбий машғулотлар бошлади.

Тайвань ва АҚШ муносабатлари

Тайвань 1949 йилда Чан Кайши (1887-1975) бошчилигидаги Гоминдан қўшинларининг қолдиқлари Хитой фуқаролар урушида мағлубиятга учрагач, оролга қочиб кетганидан бери ўз маъмурияти томонидан бошқарилади. Ўшандан бери Тайвань коммунистлар ҳокимиятга келишидан олдин материкда мавжуд бўлган собиқ Хитой Республикаси байроғи ва бошқа атрибутларини сақлаб қолган.

Қўшма Штатлар 1979 йилда Тайвань билан дипломатик алоқаларни узиб, уларни ХХР билан ўрнатган. Вашингтон “ягона Хитой” сиёсатини тан олиш билан бирга, айни пайтда Тайбэй маъмурияти билан алоқаларни давом эттирмоқда ва оролга қурол етказиб бермоқда. 2020 йилда АҚШнинг аввалги Президенти Дональд Трамп маъмурияти Гонконгдаги вазият туфайли Пекин билан муносабатларнинг кескинлашуви фонида Тайвань билан алоқа ва алмашинувларни сезиларли даражада фаоллаштирди, бу эса ХХР расмийларининг норозилигига сабаб бўлди. 

АҚШ Тайваннинг асосий қурол етказиб берувчисидир. Жорий йилнинг апрель ойида Давлат департаменти Patriot зенит-ракета тизимларига хизмат кўрсатиш бўйича 95 миллион долларлик шартномани маъқуллади.