Yevropa AQSH yordami to‘xtagach, Zelenskiyni qo‘llab-quvvatlashga va’da berdi

Bugun, 6 mart kuni Yevropa yetakchilari Ukraina tomonida bo‘lishlarini va Prezident Donald Trampning AQSH siyosatini bekor qilgan dunyoda mudofaa uchun ko‘proq mablag‘ sarflashlarini aytdi. Yevropa bu muammoni, qurollanish poygasini qabul qilishi kerak. Va u g‘alaba qozonishi kerak. Bu haqda Polsha Bosh vaziri Donald Tusk Bryusseldagi sammit oldidan ma’lum qildi.

“Umuman olganda, Yevropa Rossiya bilan har qanday harbiy, moliyaviy, iqtisodiy qarama-qarshilikda g‘alaba qozonishga qodir – biz shunchaki kuchliroqmiz”, dedi Tusk.

Yevropa Ittifoqining ko‘plab yetakchilari shu haftada Yevropa Komissiyasining mudofaa xarajatlari bo‘yicha fiskal moslashuvchanlikni ta’minlash va Yevropa Ittifoqi hukumatlariga o‘z harbiy xarajatlari uchun qarz berish uchun birgalikda 150 milliard yevro (160 milliard dollar)gacha qarz olish bo‘yicha takliflarini olqishladi.

“Biz Ukrainani himoya qilish uchun keldik”, dedi yig‘ilishga raislik qilayotgan Yevropa Kengasht rahbari Antoniu Koshta.
U Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayen bilan birga keng tabassum bilan Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiyni iliq kutib oldi, bu o‘tgan hafta Oval kabinetda Tramp va Zelenskiy o‘rtasidagi to‘qnashuvdan keskin farq qiladi.

Ammo o‘nlab yillar davomida AQSHning himoyasiga tayanish, moliyalashtirish bo‘yicha kelishmovchiliklar va Fransiyaning yadroviy to‘siqni Yevropa uchun qanday ishlatish mumkinligi AQSH Ukrainaga harbiy yordamni muzlatib qo‘ygandan so‘ng, YeI uchun Vashington qoldirgan bo‘shliqni to‘ldirish qanchalik qiyin bo‘lishini ko‘rsatdi.

NATO ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yili Vashington Ukrainaga harbiy yordamning 40% dan ko‘prog‘ini taqdim etgan. Ba’zi rahbarlar hali ham, hech bo‘lmaganda, omma oldida Vashingtonni o‘z safiga qaytarish mumkinligiga umid qilishmoqda.

“Biz sovuqqon va dono boshlar bilan, kelgusi oylar va yillarda AQSHning yordami ham kafolatlanishini ta’minlashimiz kerak, chunki Ukraina o‘z mudofaasini qo‘llab-quvvatlanishiga tayanadi”, dedi Germaniya kansleri Olaf Shols.

Yevropa Ittifoqining qiyinchiliklariga qo‘shimcha qilib, Trampning ittifoqchisi bo‘lgan Vengriyaning millatchi yetakchisi Viktor Orban Kiyevni qo‘llab-quvvatlagan bir ovozdan bayonotga veto qo‘yishi mumkin, ammo u Yevropaning o‘z mudofaasiga sarflanadigan xarajatlarni oshirish choralarini qo‘llab-quvvatlashini ochiq aytgan.

Yadro qurolidan tiyib turish?

Bryussel sammiti mudofaa siyosatiga oid dramatik qarorlar fonida, Ukrainadagi urushidan jasoratga ega bo‘lgan Rossiya navbatdagi Yevropa Ittifoqi davlatiga hujum qilishi mumkinligi va Yevropa AQSHning yordamiga tayanishi mumkin emasligidan qo‘rqishlar fonida o‘tmoqda.

Fransiya Prezidenti Emmanuel Makron sammit arafasida fransuz xalqiga qilgan murojaatida shunday dedi: 

“Qo‘shma Shtatlar biz bilan turishiga ishonmoqchiman. Ammo bunday bo‘lmasa, biz tayyor bo‘lishimiz kerak”.

Uning ta’kidlashicha, Rossiya butun Yevropa uchun tahdidga aylangan va bu so‘zlar Moskva tomonidan keskin tanqidga uchragan.

Yadro soyabon

Ayni paytda Makron Fransiya yadroviy arsenalining Yevropadagi hamkorlariga taqdim etayotgan himoyasini kengaytirish masalasini muhokama qilishga ochiqligini aytdi. Bu aralash reaksiya bilan kutib olindi. Ba’zilar, masalan, Litva Prezidenti Gitanas Nauseda, bunday “yadroviy soyabon haqiqatan ham Rossiyaga nisbatan juda jiddiy to‘siq bo‘ladi”, deb aytdi. Polsha bu g‘oyani muhokama qilishga arziydi, degan bo‘lsa, Germaniya kabi boshqalar esa AQSHni ishtirok etish zarurligini ta’kidladi.

Tramp Yevropa o‘z xavfsizligi uchun ko‘proq mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishi kerakligini va AQSH mudofaa uchun yetarli mablag‘ sarflamagan NATO ittifoqchisini himoya qilmasligini aytdi. Uning AQSHning Ukrainani qo‘llab-quvvatlashidan Moskvaga nisbatan murosachi pozitsiyaga o‘tish qarori Rossiyani eng katta tahdid deb biladigan yevropaliklarni chuqur xavotirga soldi.

Xavotir darajasini ta’kidlagan holda, 4 mart kuni Germaniyaning navbatdagi hukumatini tuzishni maqsad qilgan tomonlar mudofaa xarajatlarini moliyalashtirish uchun qarz olish bo‘yicha konstitutsiyaviy cheklovlarni olib tashlashga kelishib oldi.