Turk lirasining qadrsizlanishi prezident saylovigacha davom etadi – OAV

Turkiya milliy valyutasi – turk lirasi yil boshidan buyon 23,5 foizga qadrsizlandi. Pasayish tendensiyasi kelasi yilning iyun oyida bo‘lib o‘tishi rejalashtirilgan prezidentlik saylovlariga qadar davom etishi mumkin. Bu haqda “Sözcü” mahalliy nashri yozmoqda. 

Nashrning yozishicha, Turkiya Markaziy banki joriy yilda bozorlarga intervensiya qilish uchun 40 milliard dollarga yaqin mablag‘ ishlatgan, biroq turk lirasi uzoq vaqtdan beri davom etayotgan iqtisodiy va valyuta siyosati xavf-xatarlaridan kelib chiqqan qo‘rquvlar tufayli bosim ostida qolgan.

“Lira har qanday taxminlarga ochiq,  uning ahvoli zaif,  2023 yilgi saylovlarga qadar u "bir kishilik boshqaruv" qo‘lida bo‘ladi.  Liraning kelajagini bo‘lajak saylovlar belgilaydi”, deydi moliyaviy tahlilchi Piyero Chingari gazetada.

Xalqaro ekspertlarning qayd etishicha, Turkiya prezidentining diskont stavkasi bo‘yicha rejalari bozorlardagi vaziyatni yanada og‘irlashtirishi mumkin.

O‘tgan yilning dekabr oyidan beri Turkiya Markaziy banki haftalik repo auksionlarida chegirma stavkasini 14 foiz darajasida ushlab turgan. Shu bilan birga, ko‘plab iqtisodchilar o‘zgaruvchanlik va yuqori inflyatsiya fonida stavkalarni oshirish zarurligi haqida gapirishadi. Erdo‘g‘an o‘tgan hafta chegirma stavkasini pasaytirish rejalarini e’lon qildi, bu esa turk lirasining yanada qulashiga olib keldi.

Istanbul fond birjasi ma’lumotlariga ko‘ra, bugun, 14 iyun kuni 1 AQSH dollari taqriban 17,26 lirani tashkil etmoqda. 

Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, Turkiyada yillik inflyatsiya darajasi aprel oyida 69,97 foiz bo‘lsa, may oyida 73,5 foizga ko‘tarildi. Shu bilan birga, mustaqil Inflyatsiya tahlil guruhining ma’lumotlariga ko‘ra, u may oyida 160,76% ni tashkil etdi. Turkiya moliya vaziri Nureddin Nebati avvalroq mamlakat hukumati o‘tgan yil oxiridan buyon olib borilayotgan, de-dollarizatsiya va inflyatsiyaga qaratilgan yangi iqtisodiy siyosatdan voz kechish niyatida emasligini ma’lum qilgan edi va yil oxiriga kelib mamlakatda inflyatsiya 48-49% bo‘ladi.

Tahlilchilarning qayd etishicha, valyuta tanqisligi sharoitida Turkiya likvidlik muammosini hal qilish uchun valyuta almashinuvi bo‘yicha shartnomalar tuzishga majbur bo‘ladi. Avvalroq Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari (BAA) bilan bunday shartnomalar imzolash rejalari haqida xabar berilgandi. Turkiya avvalroq BAA bilan uch yillik 4,7 milliard dollarlik valyuta ayirboshlash shartnomasi, shuningdek, Qatar, Xitoy va Janubiy Koreya Markaziy banki bilan shunga o‘xshash bitimlar tuzgan edi. Ularning umumiy qiymati taxminan 30 milliard dollarni tashkil qiladi.