Rossiyada diasporalarni “xorijiy agentlar” bilan tenglashtirish taklif qilindi

Rossiya Davlat Dumasi deputati Mixail Matveyev diaspora deb ataladiganlarni “xorijiy agentlar” bilan tenglashtirishni taklif qildi. Bu haqda u RTVI'ga bergan intervyusida so‘z ochdi.

Uning bu taklifi milliy madaniy avtonomiyalar haqidagi qonunning yangi tahriridan kelib chiqadi.

“Men milliy-etnik birlashmalarni chet eldan moliyalashtirishni taqiqlashni taklif qilaman. Xorijda o‘z davlatlariga ega bo‘lgan etnik jamoalarga mansub birlashmalarning chet el fuqarolari va tashkilotlari bilan o‘zaro munosabatlari bo‘lsa, ular xorijiy agentlar sifatida tasniflanishi kerak”, deydi Matveyev.

Biroq qonun loyihasida diasporalarni tugatish nazarda tutilmagan.

“Qonunchilikda “diaspora” tushunchasi yo‘q. Shunday ekan, qonuniy yo‘q narsani qonuniy yo‘l bilan yo‘q qilib bo‘lmaydi”, deb tushuntirgan Matveyev.

Deputatning so‘zlariga ko‘ra, Rossiyada mamlakatdan tashqarida o‘z milliy davlatlariga ega bo‘lgan millatlar soni keskin ko‘paya boshlagan va bu jarayon bilan parallel ravishda migrant tuzilmalarini ro‘yxatga olishning huquqiy shakli sifatida milliy madaniy avtonomiyalardan foydalanish jarayoni boshlandi.

“Meni o‘quvchilar menga ko‘plab e’lonlar yuborishadi. Masalan, bu e’lonlar Moskvada tojikistonliklar va boshqalar madaniy muxtoriyatlar tashkil etishi haqida bo‘ladi. Bunday tuzilmalar tarmog‘ini yaratish uchun mavjud yuridik tildan konstruksiya sifatida foydalanish jarayoni mavjud edi. Men bu jarayonni ko‘rib turibman va uzoq muddatda bu Rossiya uchun halokatlidek tuyuladi”, deydi Matveyev.

U ayni paytda milliy madaniy avtonomiyalarning asosiy faoliyati migrantlarning moslashuviga ko‘maklashish ekanligiga ham e’tibor qaratdi.

"Ya’ni, amaldagi norma dastlab xorijiy davlatlar manfaatlari uchun yozilgan, menimcha, bu faqat Ichki ishlar vazirligi va davlat idoralari vakolati bo‘lishi kerak", deb ta’kidlaydi Matveyev.

Qonun loyihasi “avtonomiyalar”ni bekor qilishni va har bir kishini milliy-madaniy birlashmalarga qayta ro‘yxatdan o‘tkazishni nazarda tutadi.

“Bir munitsipalitetda, viloyatda yoki federal darajada bittadan ortiq etnik jamoaning birlashmasi bo‘lishi mumkin emas”, deb tushuntirgan deputat.

Shuningdek, loyihada ularning faoliyati til va madaniyat masalalari bilan cheklanib, davlat hokimiyati va mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatiga aralashishni taqiqlash nazarda tutilgan.

“Hujjat hozircha tayyorlanmoqda, u oy oxirigacha Davlat Dumasiga taqdim etilishi kutilmoqda”, deydi Matveyev.

Rossiyada "xorijiy agentlar" to‘g‘risidagi qonun

Rossiyada "xorijiy agentlar" to‘g‘risidagi qonun 2012 yilda paydo bo‘lgan. O‘shandan beri bir necha yuzlab tashkilotlar va shaxslar taqiq ro‘yxatiga kiritilgan.

Jismoniy shaxslar – “xorijiy agentlar” reyestri 2022 yil aprel oyi boshida ishga tushirilgan. 2022 yil dekabr oyidan boshlab qonun "chet eldan yordam oladigan" va "xorijiy ta’sir ostida" bo‘lganlarni "xorijiy agentlar" deb e’lon qilish imkonini berdi.

2024 yil fevral oyining oxirida Davlat Dumasi “xorijiy agentlar” reklamasini taqiqlovchi qonunni qabul qildi. Unga ko‘ra, tashkilotlarga Rossiya rasmiylari tomonidan “xorijiy agent” deb tan olingan har qanday shaxsni reklama qilish va ularning resurslarida o‘zini reklama qilish taqiqlanadi.

Taqiqni buzganlik uchun jismoniy shaxslar uchun 50 ming rublgacha va yuridik shaxslar uchun 500 ming rublgacha jarima solinadi.

11 mart kuni Rossiya Prezidenti Putin Rossiya fuqarolari va kompaniyalariga “xorijiy agentlar” resurslarida – ularning veb-saytlarida, ijtimoiy tarmoqlarida, bloglarida va boshqa platformalarida reklama joylashtirishni taqiqlovchi qonunni imzoladi.

Hujjat, shuningdek, ommaviy axborot vositalari va internetda “xorijiy agentlar”ning o‘z resurslarini reklama qilishni taqiqlaydi.

2 aprel kuni “xorijiy agentlar”ning saylovlarda ishtirok etishini taqiqlovchi qonun loyihasi Davlat Dumasiga ko‘rib chiqish uchun kiritildi.