Rossiya Ukrainada kimyoviy qurol ishlatishni kuchaytirmoqda – razvedka

G‘arb razvedka idoralariga ko‘ra, Rossiya Ukrainada kimyoviy qurol qo‘llashni kuchaytirmoqda. Bu haqda bugun, 4 iyul kuni e’lon qilingan Germaniya Federal razvedka xizmati (BND) va Niderlandiyaning ikkita razvedka agentligi – MIVD harbiy razvedka xizmati va AIVD razvedka va xavfsizlik xizmatining qo‘shma bayonotida so‘z boradi.

“Rossiya qo‘shinlari tomonidan ko‘zdan yosh oqizuvchi gaz va xloropikrin qo‘llanilishi odatiy amaliyotga aylandi va keng tarqaldi”, deyiladi bayonotda.

 Xloropikrin, shuningdek, trikloronitrometan sifatida ham tanilgan bo‘lib, toksik kimyoviy jangovar vositadir. Birinchi jahon urushi paytida u “Grünkreuz-1” (“Yashil xoch-1”) nomi bilan ishlatilgan, chunki bu moddani o‘z ichiga olgan snaryadlar yashil xoch bilan belgilangan.

Uchta razvedka xizmatining hisobotida qayd etilishicha, yopiq joylarda yuqori konsentrlangan xloropikrin halokatli bo‘lishi mumkin va uni qo‘llash kimyoviy qurollar to‘g‘risidagi konvensiyani jiddiy buzish hisoblanadi. Ko‘zdan yosh oqizuvchi gazdan foydalanish ham ushbu konvensiyani buzadi.

BND, MIVD va AIVD kuzatuvlariga ko‘ra, Rossiya rahbariyati va uning radiatsiyaviy, kimyoviy va biologik mudofaa qo‘shinlari ushbu taqiqlangan moddadan foydalanishni faol qo‘llab-quvvatlaydi va osonlashtiradi. Bundan tashqari, Rossiya kimyoviy qurol dasturiga katta sarmoya kiritmoqda, tadqiqotlarni kengaytirmoqda va yangi olimlarni jalb qilmoqda.

Ukraina Mudofaa vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, Ukrainadagi urush davomida Rossiya Ukraina qo‘shinlariga qarshi 9000 martadan ortiq kimyoviy moddalar qo‘llagan va kamida uchta o‘lim kimyoviy qurol ta’siri bilan bevosita bog‘liq.

Bilvosita, Rossiyaning kimyoviy quroldan foydalanishi ko‘proq qurbonlarga olib keladi, chunki u ukrainalik askarlarni yashirincha tark etishga majbur qiladi, keyin ular oddiy o‘q-dorilar bilan o‘qqa tutiladi va o‘ldiriladi.

Ukraina Qurolli Kuchlari Bosh shtabining ma’lum qilishicha, may oyi oxirida Kiyevda 35 nafar harbiy attashe uchun o‘tkazilgan brifingda Rossiya armiyasi haligacha halokatli kimyoviy jangovar vositalardan foydalanmagani ta’kidlangan, biroq ayni paytda Rossiya tomonidan qo‘llanilgan moddalar rasman kimyoviy qurol hisoblanmasa-da, ulardan urushda foydalanish Jeneva konvensiyasini buzayotgani ta’kidlangan.

Iyun oyida Ukraina Kimyoviy qurollarni taqiqlash tashkilotiga 2023 yilning fevralidan 2025 yilning iyuniga qadar Rossiya qo‘shinlari tomonidan xavfli kimyoviy moddalar bo‘lgan o‘q-dorilardan urush vositasi sifatida foydalanishning 9700 ga yaqin holati hujjatlashtirilgani haqida ma’lum qilgan edi.