Milliarder Usmonov “Putin Rossiyasi”dan uzoqlashishga harakat qilmoqda – “Figaro”

O‘tgan yildan beri Forbes ma’lumotlariga ko‘ra, qiymati 13,5 milliard yevro bo‘lgan metallar va telekommunikatsiya magnati Alisher Usmonov o‘zini O‘zbekistonda yashaydigan nafaqaxo‘r sifatida ko‘rsatdi. Bu so‘zlarni “Figaro” nashri keltirmoqda.

“Uning biznesdan va Rossiyadan asta-sekin chekinishi sanksiyalarga hech qanday aloqasi yo‘q. Ma’lum bo‘lishicha, Usmonov 2006 yilda nafaqaga chiqishni boshlagan va u 2017 yildan beri muntazam ravishda vataniga kelib turadi”, deyiladi nashr maqolasida.

Shu bilan birga YeI sanksiyalari ham Alisher Usmonovni O‘zbekiston poytaxtini tanlashga majbur qilgan. 

“Chunki u hali ham Yevropada davolanadi va uni o‘z ixtiyori bilan buni to‘xtata olmaydi. Shubhasiz, u Ukrainadagi urush tufayli Yevropa tomonidan kiritilgan sanksiyalar tufayli YeIni tark etishga majbur bo‘ldi”, deyiladi maqolada.

Usmonovning vakiliga ko‘ra, milliarder hech qachon Kreml bilan aloqasi bo‘lmagan. Bundan tashqari, u juda dindor va endi o‘zini faqat oilasi va xayriya ishlariga bag‘ishlaydi. U xayriya ishlariga 6 milliard yevrodan ortiq mablag‘ sarflagani taxmin qilinmoqda.

Yozilishicha, u hech qachon Rossiyaning Ukrainadagi boshlangan urushini qoralamagan bo‘lsa-da, u G‘arb tomonidan o‘ziga qarshi kiritilgan sanksiyalarni adolatsiz deb biladi.

Avgust oyi oxirida Gamburg sudi Avstriyaning “Kurier” gazetasida Usmonovga nisbatan “Putinning sevimli oligarxi” iborasini ishlatishga asos yo‘q, degan qarorga kelib, uning foydasiga qaror chiqargan edi. Usmonovning fikricha, "Putinning sevimli oligarxi" degan tavsif bilan nishonga olinishi adolatdan emas.

Biroq, so‘nggi yigirma yil ichida butun Moskva Usmonov haqiqatan ham Kreml bilan chambarchas bog‘liq biznesmen ekanligi haqida gapirib kelmoqda.

“Aslida, Usmonov oligarx emas, chunki yigirma yil davomida Rossiyada oligarxlar yo‘q, chunki Putin ularni Xodorkovskiy ishi bo‘yicha tergov qilish imkoniyatini berib, jilovlagan. O‘shandan beri eng yirik rus ishbilarmonlari faqat Kreml talab qiladigan "vatan manfaati uchun" xizmatlarni ko‘rsatish orqali gullab-yashnashi mumkin. Bu biznesmen Oleg Deripaskani 2007 yilda “Financial Times” gazetasida bu doiradagi odamlar uchun davlat manfaatlaridan boshqa manfaatlar yo‘qligini aytishga majbur qilgan narsa”, deya tushuntiradi Rossiya hukumati sohasida ishlaydigan siyosiy maslahatchi.

Biroq Usmonov jamoasining ta’kidlashicha, Usmonov siyosatga hech qachon aralashmagan oddiy tadbirkor. U hamma narsaga o‘zi erishgan va 1996 yildan keyin (Rossiya oligarxiyasi tashkil etilgan paytda) xususiylashtirishda ishtirok etishdan bosh tortgan.

“Ammo o‘sha odamlar, aytaylik, Usmonov 2000 yildan 2014 yilgacha "Gazprom Investxolding" ga rahbarlik qilganini aytishmaydi. Bu “Gazprom” deb nomlangan davlat gaz gigantining sho‘ba korxonasi bo‘lib, Putin “Gazprom” strategiyasini uning rahbarlarini tayinlashgacha shaxsan o‘zi boshqaradi", deydi energetika bo‘yicha rossiyalik ekspert “Figaro” nashriga.

Qayd etilishicha, Usmonovning atrofidagilar bu tadbirkorning muvaffaqiyatlarini prognozchi sifatidagi iqtidori bilan tushuntirishni afzal ko‘rishadi.

“Oxirgi SSSR davrida tanqis bo‘lgan polietilen paketlar ishlab chiqarishdan tortib, metallurgiyaga sarmoya kiritishgacha uning “Metalloinvest” kompaniyasi Rossiyada toza texnologiyalardan foydalanish bo‘yicha yangilik kiritdi va keyin o‘z sarmoyalarini ilg‘or axborot texnologiyalari, telekommunikatsiya sohasiga oqilona o‘tkazdi. 2009 yilda u hatto Amerika ijtimoiy tarmoqlariga 200 million dollar sarmoya kiritgan va sheriklari bilan birgalikda Mark Sukerberg ijtimoiy tarmog‘ining 8 foizga yaqin aksiyalarini nazorat qilgan. 2013 yilda u o‘z aksiyalarini 528 million dollarga sotgan. O‘z vaqtida u boshqa istiqbolli G‘arb tijorat tarmoqlariga ham sarmoya kiritgan. Aynan axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya sohasida Usmonov Kremlga eng yaqin bo‘ldi”, deyiladi maqolada.

Nashrning bildirishicha, Usmonov sarmoyasini boshqa “nozik” kompaniyalarda ham topish mumkin. “IKS Holding” va “Citadel” asosan Rossiya xavfsizlik agentliklari tomonidan qo‘llaniladigan kuzatuv texnologiyalarini yaratdi va ishlab chiqdi.

Ular, masalan, 2016 yilda qabul qilingan "Yarovaya qonunlari" ni amalga oshirish haqida gap ketganda ishlatilgan. Ushbu hujjatlar terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risidagi qonunga o‘zgartirishlar kiritdi va gumon qilinuvchi shaxslarning telefon suhbatlari ma’lumotlarini to‘plash va shifrini ochish bo‘yicha yangi talablar kiritgan.

“Ushbu kompaniyalarning aksiyadori sifatida Usmonov hech bo‘lmaganda mamlakat rasmiylariga har bir shaxsning aloqalarini kuzatish imkonini beradigan ushbu vositalarni moliyalashtirgan. Bu uning Rossiya hukumati bilan qanchalik chambarchas bog‘liqligini ko‘rsatadi”, deydi Rossiya mudofaa va tashqi siyosati bo‘yicha ekspert Pavel Luzin.