Xalqaro jinoiy suddan Lukashenkoga qarshi tergov o‘tkazish so‘raldi

Litva hukumati Aleksandr Lukashenko tomonidan belaruslarga qarshi sodir etilgan jinoyatlarni tergov qilish uchun materiallarni Gaagadagi Xalqaro jinoiy sud (XJS) prokuroriga rasman topshirdi. Bu haqdagi tegishli bayonot bugun, 30 sentyabr kuni Litva Adliya vazirligi saytida e’lon qilindi.

“Belarus hukmdori Aleksandr Lukashenko va mamlakat harbiy-siyosiy rahbariyatining boshqa vakillari Belarusning tinch aholisiga qarshi o‘zboshimchalik bilan hibsga olish va jinoiy javobgarlikka tortish, qotillik, jinsiy zo‘ravonlik, qiynoqlar, g‘ayriinsoniy va qadr-qimmatni kamsituvchi muomalani o‘z ichiga olgan kampaniya boshladi", deyiladi hujjatda.

Rasmiy Vilnyusga ko‘ra, 2020 yil 1 maydan shu kungacha Belarusning yuqori lavozimli siyosatchilari va harbiy amaldorlari ko‘rsatmasi bilan Belarusning tinch aholisiga qarshi insoniyatga qarshi jinoyatlar, jumladan deportatsiyalar, ta’qiblar va boshqa g‘ayriinsoniy harakatlar sodir etildi, deb hisoblash uchun asosli asoslar mavjud.

Boltiqbo‘yi mamlakati rasmiylari, shuningdek, ushbu jinoyatlarning elementlari Belarus tomonidan Litva hududida sodir etilganligini, buning natijasida bunday jinoyatlar XJS yurisdiksiyasiga kirganligini ta’kidladi.

Litvaning XJSga shikoyat qilish qarori Belarus muxolifati tomonidan olqishladi.

“Litva Rim statuti bo‘yicha o‘z huquqidan foydalangan va Belarusdagi rejim tomonidan insoniyatga qarshi jinoyatlarni tergov qilish uchun Xalqaro jinoiy sudga murojaat qilgan birinchi davlat bo‘ldi. Yuz minglab qurbonlar, qatag‘on qurbonlari uchun bu umid bag‘ishlaydi", dedi muhojirlikdagi Belarus muxolifati yetakchisi Svetlana Tixanovskaya.

Xabar qilinishicha, tergov uchun materiallar Belarus muxolifati vakillari tomonidan to‘plangan va Litva tomoniga topshirilgan. Bundan tashqari, Litva Adliya vazirligi nodavlat tashkilotlari va boshqa tashabbuskor platformalardan Lukashenko rejimining jinoyatlari haqida dalillar to‘plagan.

Belarusda 2020 yil 9 avgustda bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovlaridan so‘ng ommaviy norozilik namoyishlari boshlandi. Ularning ishtirokchilari yangi, adolatli saylovlar o‘tkazishni va siyosiy mahbuslarni ozod qilishni talab qildi, ularga ish tashlashga chiqqan fabrika ishchilari ham qo‘shildi. Namoyishlarni tarqatishda xavfsizlik kuchlari namoyishchilarga nisbatan misli ko‘rilmagan shafqatsizlik ko‘rsatdi.

Namoyishlarning dastlabki kunlaridayoq, Ichki ishlar vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, butun mamlakat bo‘ylab qariyb 7000 kishi hibsga olingan, kamida ikki kishi halok bo‘lgan. Keyinroq namoyishlar chog‘ida hibsga olingan ko‘plab belarusliklar tergov izolyatoridagi qiynoqlar va g‘ayriinsoniy sharoitlar haqida gapirgan.

2020 yilda Belarus Tergov qo‘mitasiga xavfsizlik kuchlarining noqonuniy xatti-harakatlari yuzasidan 680 kishi shikoyat qilgan. Bir yil o‘tgach, Belarus Respublikasi Tergov qo‘mitasi matbuot xizmati “jinoyat tarkibining yo‘qligi sababli” biron-bir jinoiy ish qo‘zg‘atilmasligi haqida bayonot berdi.