Finlyandiyada yadro yoqilg‘isini 100 ming yil saqlaydigan ombor ishga tushiriladi

Finlyandiya 2026 yilga kelib, taxminan 100 ming yil davomida ishlatilgan yadro yoqilg‘isini saqlaydigan dunyodagi birinchi yerosti omborini ishga tushiradi. Bu haqda loyihani qurish uchun mas’ul bo‘lgan Posiva kompaniyasi aloqa bo‘limi boshlig‘i Pasi Tuohimaa CNBC’ga ma’lum qildi.

“Iste’mol qilingan yoqilg‘ini yakuniy utilizatsiya qilish masalasini hal qilish bo‘yicha loyihaning bir qismi sifatida biz bosim o‘tkazuvchi inshoot va saqlash inshootini quryapmiz. U ishlatilgan yoqilg‘ini birmuncha vaqt emas, balki abadiy saqlaydi", deydi u.

Telekanal ma’lumotlariga ko‘ra, radioaktiv ishlatilgan yadro yoqilg‘isi suv o‘tkazmaydigan mis idishlarga qadoqlanadi va 400 metrdan ortiq chuqurlikka ko‘miladi. U alohida konstruktiv elementlar qisman ishdan chiqqan taqdirda ham sarflangan yadro yoqilg‘isini saqlash xavfsizligini ta’minlaydigan muhandislik inshooti hisoblanadi.

“Men buni mo‘’jiza demoqchi emasman, lekin Finlyandiyada saqlash inshooti qurilgani va bir-ikki yildan so‘ng uni ishga tushirishni boshlashimiz jahon amaliyotida uni joriy etishning yaxshi usuli ekanligini anglatadi”, dedi radiokimyo professori Garet Loyu.

O‘z navbatida, Finlyandiya Atrof-muhit va iqlim vaziri Kay Myukkyanen telekanalga loyiha “butun dunyo uchun namuna” bo‘lishi mumkinligini ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ombor yadroviy chiqindilar muammosini hal qilishga yordam beradi va ayniqsa, Osiyo va Qo‘shma Shtatlardagi qazilma energiya manbalaridan foydalanishni qisqartiradi.

Qayd etilishicha, uning qurilish qiymati 500 million yevroni tashkil qiladi. Finlyandiyaning radiatsiya va yadroviy xavfsizlik markazi 2016 yil oxirida Posiva kompaniyasiga saqlash inshootini qurishni boshlashga ruxsat bergan. Kompaniya 2015 yil noyabr oyida Finlyandiya hukumatidan uning qurilishi uchun litsenziyani olgan, ammo yadroviy regulyator loyihaning xavfsizlikka ta’sir qiluvchi omillarni qanchalik hisobga olganligini tekshirmaguncha qabul qilingan tartib bo‘yicha ishni boshlash mumkin emas edi.

Eslatib o‘tamiz, avvalroq Qozog‘istonda AES qurish bo‘yicha referendum loyihasi Prezidentga yuborilgan edi.