Chegarada dori vositalarining tekshiruvdan o‘tkazilishiga shubha bilan qarayman. O‘zbekiston aholisi xavf ostida – Ziyodulla Kushimov

Sovuq, mamlakatning gaz va chiroq bilan bog‘liq muammolari, kimlarningdir lavozimdan ketishi... So‘nggi kunlarda o‘zbekistonliklar aynan mana shu xabarlarning tahlili bilan band bo‘ldi. Biroq avvalroq sodir bo‘lgan respublikaning eng katta fojealaridan biri – “Dok-1 Maks” dori vositasi sabab vafot etgan 20 nafar bola voqeasi bugun kimlarningdir yodidan ko‘tarilishga ulgurdi.

Lekin QALAMPIR.UZ bunday qilmoqchi emas! Tahririyat mazkur mavzuni yana muhokama maydoniga tashlamoqchi. Chunki aybdorlar hali topilgani yo‘q.
Mavzuni chuqurroq tahlil qilish maqsadida esa AQSHning Virjiniya shtatidagi Global Pharmaceutical Company korxonasida yetakchi mutaxassis, katta tibbiy  maslaxatchi lavozimida faoliyat olib boruvchi o‘zbekistonlik farmatolog,Tibbiyot fanlari doktori Ziyodulla Kushimov bilan suhbatlashdik.

Uning aytishicha, “Dok-1 Maks” dori vositasi sabab vafot etgan bolalar o‘limida eng katta aybdorlar Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmasevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi hamda uning tarkibidagi Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazidir.

“O‘zbekistonga kirib kelayotgan bori vositalari, farmasevtika maxsulotlarining xavfsizligi mana shu agentlik va markaz tomonidan ta’minlagnishi kerak edi. Demak birinchi o‘rinda sog‘liqni saqlash tizimini mustahkamlash, uning nazoratini kuchaytirish va to‘g‘ri tartibga solish kerak”, deydi u.

Bundan tashqari, 13 yanvar kuni Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudida bo‘lib o‘tgan sud majlisi davomida “QURAMAX MEDIKAL” MCHJning vakili tomonidan mas’ullarga berilgan nima uchun “Dok-1 Maks” siropi chegaradan olib o‘tilayotganda bojxonadagi labaratoriyalarda tekshirilmagan, tekshirilgan bo‘lsa, nima uchun tarkibidagi zaharli modda shu paytgacha aniqlanmagan, kamchilik faqat “Dok-1 Maks”da kuzatilgan bo‘lsa-da nega “QURAMAX”ning barcha dori vositalari savdosi to‘xtatilmoqda, kabi savollarning birortasiga mas’ullar tomonidan hech qanday aniq javob berilmaganini keskin tanqid ostiga oldi.

Uzoq yillar davomida O‘zbekiston sog‘liqni saqlash tizimida ham faoliyat olib borgan farmakolog Kushimovning aytishicha, Farmasevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi boshqarma boshlig‘i Gulnora Zufarova hamda Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazidan vakil Gulchehra Boltaboyeva butun boshli sog‘liqni saqlash tizimini sharmanda qilgan.

“Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazidan vakil bo‘lib sudda qatnashar ekan, labaratoriya mudirasi bo‘la turib, etilen glikol haqidagi savolga javob bera olmadi. “Bu mening vakolatimga kirmaydi”, dedi. Agar mana shu oddiy savollarga javob bera olmasa, nega keldi? Nega “QURAMAX”ning litsenziyasini bekor qilish bo‘yicha oliy sudga da’vo arizasi bilan chiqyapti? To‘g‘risini aytganda, sud jarayonida sog‘liqni saqlash tizimini uyatga qoldirdi. Axir etilen glikol moddasini dori tarkibida aniqlagan vakolatli organ aynan o‘sha Markaz-ku? Oddiy “QURAMAX MEDIKAL” MCHJ advokatining savollariga javob bera olmagandan keyin Hindistonni umuman tilga olishi kerak emas”, deya ta’kidladi farmatolog.

Qolaversa, u dori tarkibidagi zaharli modda haqida xabar bergan shifokor Mamatqul Azimov masalasi bo‘yicha ham o‘z fikrlarini bildirar ekan, shifokorning dori bo‘yicha kech axborot berganiga ham aslida vazirlikning o‘zi aybdor ekanini isbotlari bilan keltirib berdi.

Uning aytishicha, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirining 2018 yilning mart oyidagi 13-sonli “Dori vositalarining qo‘llanilishi chog‘ida nojo‘ya reaksiyalar aniqlangan holatlar to‘g‘risida xabardor qilishi tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi buyrug‘i hali qabul qilinmagan. Mazkur buyruq rasmiy e’lon qilinmagan, hali kuchga kirmagan va hali shifokorlarning, davlat tibbiy muassasalari rahbarlarining qo‘liga yetib ham bormagan. 

Shuningdek, barcha rivojlangan mamlakatlarda allaqachon ishga tushib bo‘lgan va ko‘plab falokatlarning oldini olishga xizmat qilayotgan “Dori vositalarining qo‘llanilishi chog‘ida nojo‘ya reaksiyalar borasida onlayn xabar” tizimi ham mana besh yilki ishga tushmagan va uni yaratish bilan bog‘liq ishlar 2022 yilning sentabr oyidayoq butunlay to‘xtab qolgan.

“Xo‘sh keyingi bosqich nimadan iborat? Dori vositasida nojo‘ya ta’sir aniqlansa keyin nima qilinadi? Bunda o‘sha agentlik va markaz qoshida aynan shu masalalar bilan shug‘ullanadigan shifokor bo‘lishi kerak. Chunki statist-programist buning farqiga bormasligi mumkin. Lekin vrach-shifokor tushunadi va aniqlay oladi. Buning natijasida kelib chiqayotgan nojo‘ya ta’sirlarni dunyo miqyosida o‘rganish kerak”, deya qo‘shimcha qildi u.

Mutaxassis bilan bo‘lib o‘tgan suhbatni QALAMPIR.UZ’ning YOUTUBE sahifasida ko‘rishingiz mumkin.