Физика бўйича Нобель ғолиблари эълон қилинди
Олам
−
07 Октябрь 4794 3 дақиқа
Физика бўйича Нобель мукофоти совриндорлари эълон қилинди. Мукофот Жон Кларк, Мишель Деворе ва Жон Мартинисга “макроскопик даражада квант туннелини очиш ва электр занжирида энергияни квантлаш”ни кашф этгани учун берилди. Швеция Қироллик Фанлар академиясининг Нобель қўмитаси бу ҳақдаги қарорни бугун, 7 октябрь куни Стокгольмда эълон қилди.
Мукофотланганлар чипдаги электр занжири билан тажриба ўтказиб, қўлда ушлаб турадиган даражада катта тизимдаги квант туннелини ва квантланган энергия даражасини кўрсатди. 1984-1985 йилларда олимлар ўтказувчан бўлмаган материалнинг юпқа қатлами билан ажратилган ўта ўтказувчан компонентлардан фойдаланганлар. Нобель қўмитаси веб-сайтига кўра, натижада пайдо бўлган тизим ўзини бутун схемани тўлдирадиган битта заррача каби тутган.
Тажриба шуни кўрсатдики, тизим кучланиш пайдо бўлиши билан аниқланадиган квант туннеллари орқали энергия тўсиғини енгиб ўтишга қодир. Шунингдек, тизим квант механикаси томонидан башорат қилинганидек, аниқ белгиланган қисмларда энергияни ютиши ва чиқариши исботланган. Бу кашфиёт квант компьютерлари, квант криптографияси ва кейинги авлод сенсорларининг ривожланишига асос солди.
2024 йилда физика бўйича Нобель мукофоти нейрон тармоқлардан фойдаланган ҳолда машиналарни ўрганиш соҳасидаги тадқиқотлари учун америкалик Жон Хопфилд ва канадалик Жефри Хинтонга берилди.
2023 йилда физика бўйича Нобель мукофоти Огаё университетидан (АҚШ) Пеьр Агостини, Макс Планк институти ва Мюнхендаги Людвиг Максимилиан университети (Германия) ходими Ференц Краус ва Лунд университетидан (Швеция) Анн ЛʼЮильега берилди. Мукофот “моддадаги электронлар динамикасини ўрганиш учун аттосекундлик ёруғлик импульсларини яратувчи экспериментал усуллар” учун берилган.
Физика бўйича 2022 йилги Нобель мукофоти совриндорлари америкалик Жон Клаузер, француз Ален Аспе ва австриялик Антон Цайлингердир. Улар ушбу мукофотга квант технологиясининг янги даврига асос солган экспериментал асбобларни ишлаб чиққани учун сазовор бўлган.
Физика бўйича 2021 йилги Нобель мукофоти немис олими Клаус Хассельман, италиялик Жоржо Паризи ва япон-америкалик Сюкуро Манабэга берилди. Хассельман ва Манабэ “Ер иқлимини физик моделлаштириш, ўзгарувчанликни миқдорий таҳлил қилиш ва глобал исишни ишончли башорат қилиш” учун мукофотланган.
2025 йилги Нобель мукофотларининг илк лауреатлари 6 октябрь куни эълон қилинди. Тиббиёт ёки физиология бўйича мукофот Мэри Э. Брунков, Фред Рамсделл ва Шимон Сакакучига “периферик иммун толерантлигига оид кашфиётлари учун” берилди.
Кимё бўйича Нобель мукофоти совриндорлари номи 8 октябрь куни эълон қилинади. Адабиёт мукофоти совриндори 9 октябрь куни, тинчлик мукофоти совриндори номи эса 10 октябрь куни Ослода эълон қилинади. Швеция Миллий банки томонидан 1968 йилда таъсис этилган иқтисод фанлари бўйича Алфред Нобель хотира мукофоти совриндори номи 13 октябрь куни эълон қилинади.