Эрон МАГАТЭ билан ҳамкорликни тўхтатиш билан таҳдид қилди

Эрон Миллий хавфсизлик олий кенгаши кеча, 20 сентябрь куни баёнот бериб, мамлакатнинг Халқаро атом энергияси агентлиги (МАГАТЭ) билан ҳамкорлиги тўхтатилиши мумкинлигини маълум қилди. Бу ҳақда “Tasnim” агентлиги хабар берди.

Баёнотда қайд этилишича, “Европа учлиги” – Буюк Британия, Германия ва Франциянинг ҳаракатлари Теҳроннинг агентлик билан ҳамкорлик йўлини амалда узиб қўяди.

“Эрон Ташқи ишлар вазирлиги МАГАТЭ билан ҳамкорлик қилиб, масала ечими учун режалар тақдим этганига қарамай, европаликларнинг қадамлари жараённи амалда тўхтатиб қўймоқда”, дейилади баёнотда. 

Шу билан бирга, Эрон Ташқи ишлар вазирлигига миллий манфаатларни ҳимоя қилиш мақсадида Миллий хавфсизлик олий кенгаши қарорлари асосида маслаҳатларни давом эттириш топширилган.

19 сентябрь куни БМТ Хавфсизлик кенгаши 2231-резолюцияга мувофиқ Эронга нисбатан иқтисодий санкцияларни доимий равишда бекор қилишни рад этди. Овоз беришда тўрт давлат қарши чиқди, тўққиз давлат эса қўллаб-қувватлади. Шунинг учун 28 сентябрга қадар келишувга эришилмаса, чеклов чоралари қайта тикланиши мумкин.

Жанубий Корея тақдим этган резолюция етарли қўлловга эга бўлмади. Фақат тўрт давлат: Хитой, Россия, Покистон ва Жазоир тарафдор бўлди. АҚШ, Буюк Британия, Франция ва бошқа бир қатор давлатлар эса қарши чиқди.

Август ойида “Европа учлиги” давлатлари “снапбэк” механизмни ишга туширди, у 30 кун ичида БМТ санкцияларини босқичма-босқич тиклашни кўзда тутади. Европа томони Теҳрон уранни бойитиш бўйича мажбуриятларини бажармаётганини асос қилиб кўрсатди.

Айни пайтда музокаралар олиб борилмоқда, аммо ҳозирча улар самара бермаган. Шу боис, санкцияларнинг қайта жорий этилиши 28 сентябрь кечаси кутилаётгани айтилмоқда.

Эроннинг ядровий дастури бўйича келишув тарихи

2015 йилда Эрон Германия, Франция, Буюк Британия, АҚШ, Хитой ва Россия билан келишув имзолаганди. Унга кўра, Эрон ядровий дастурини чеклаб, эвазига санкциялар олиб ташланиши керак эди. Бироқ 2018 йилда Дональд Трампнинг биринчи президентлик даврида АҚШ келишувдан чиқиб, Эронга янги жазо чораларини жорий этди.

Шундан кейин Теҳрон мажбуриятларни аста-секин бажармасликка ўтиб, уран бойитишни қайта йўлга қўйди. АҚШнинг баҳолашича, Эрон келишувда белгиланган нормани тўрт бараварга оширган. Аммо Теҳрон уран ядровий қурол яратиш учун эмас, тинч мақсадларда бойитилаётганини таъкидламоқда.

Эслатиб ўтамиз, яқиндагина Эрон Миллий хавфсизлик олий кенгашининг Ядро қўмитаси Қоҳирада Ташқи ишлар вазири Аббос Ароқчи ва агентлик бош директори Рафаэль Гросси томонидан имзоланган МАГАТЭ билан ҳамкорликни қайта тиклаш бўйича келишувни маъқуллаганди.