Эрдўғанча ўйин: Туркия Швецияни НАТОга қўшишдан ютяптими ё ютқизяпти?

Туркия Президенти Ражаб Тойиб Эрдўған Швецияни НАТОга қабул қилишга рози бўлиши эвазига ўз мамлакатининг Европа Иттифоқига аъзо бўлишини талаб қилиб, вақтдан ютишга ҳаракат қилмоқда. Бу фикрни кеча, 10 июль куни геосиёсат ва мудофаа бўйича “Arte da Guerra” интернет-ресурси муаллифи Робинсон Фариназо Казал билдирди. 

“Бу [Туркиянинг Европа Иттифоқига қўшилиши] даргумон, чунки Туркия бир қатор талабларга жавоб бермайди. Гап ҳатто Туркияда эмас, балки Эрдўғаннинг ўзида”, дейди у.

Казалга кўра, европалик сиёсатчилар Туркияни қабул қилишни истамайди, боиси "Умумевропа оиласи" етакчилари НАТОда мавжуд бўлган муаммолар Эрдўған билан бирга келишидан қўрқади. 

“Афтидан, Эрдўған шу тариқа вақтдан ютишга ҳаракат қиляпти, лекин, албатта, саммитнинг кейинги икки кунида ҳаммаси ўзгариши мумкин”, дейди эксперт. 

Унинг фикрича, Туркия раҳбари ўз ҳаракатларида Европа Иттифоқи ва АҚШдан фарқли ўлароқ,  мафкуравий мулоҳазалар эмас, балки ўз мамлакатининг “меркантил” иқтисодий манфаатларидан келиб чиққан.  

“У учун барча воситалар фойдали”, дея таъкидлайди Казал.  

Унинг сўзларига кўра, Эрдўған Швециянинг НАТОда иштирок этиш истиқболи ёки Скандинавия давлатида курд диаспораси мавжудлигига унчалик қизиқмайди. 

“Аммо у Швеция Европа Иттифоқи ва НАТО учун муҳим эканини тушунади, шунинг учун у [Туркия овози] нархини оширмоқчи”, дея хулоса қилди у. 

Қайд этишича, Анқара Вашингтон, Брюссель ва Стокгольмнинг ён беришларига умид қилмоқда.

“Aydınlık” газетасининг ёзишича, Эрдўған Ғарбнинг илтижоларига бўйсунган ва Швециянинг НАТОга кириши масаласида орқага чекинган.  

Нашрнинг эслашича, уч кун аввал Туркия раҳбари “Кўчаларида террорчилар кезиб юрган давлатга Туркия қандай ишонади?”, деб айтгану Вильнюсда бунга қарши иш тутган. 

Газета, шунингдек, “Ватан” сиёсий партияси раиси ўринбосари Утка Райҳоннинг ушбу мавзу бўйича баёнотини келтиради. 

“Уятли қарор. Улар Ғарбнинг шантажига берилиб кетишди”, деб ҳисоблайди сиёсатчи. 

Ҳукуматпараст турк матбуоти эса Туркия терроризмга қарши курашда кўплаб кафолатлар олган ва Европа Иттифоқига қўшилиш учун ёрдам сўраб, бу вазиятда ғалаба қозонганини ёзмоқда. 

Эслатиб ўтамиз, олдинроқ, Туркия Президенти Ражаб Тойиб Эрдўған Европа Иттифоқи Туркияни ЕИга тўлақонли аъзо қилиш учун ҳаракат қилса, Анқара Швециянинг НАТОга киришини қўллаб-қувватлашини айтганди. Шундан сўнг НАТО Бош котиби Йенс Столтенберг Шимолий Атлантика альянси Туркиянинг Европа Иттифоқига аъзо бўлишга интилишини қўллаб-қувватлашини билдирди.

2022 йил 28 июнь куни Мадридда НАТОнинг аввалги саммити бошланишидан олдин Эрдўған, Финляндия президенти Саули Ниинистё, ўша пайтдаги Швеция Бош вазири Магдалена Андерссон ва Альянс Бош котиби Йенс Столтенберг ўртасида музокаралар бўлиб ўтди. Меморандум имзоланди, бу ўзига хос йўл харитаси бўлиб, Стокгольм ва Хельсинкига НАТОга қўшилиш имконини берди. 31 март куни Туркия парламенти Финляндиянинг НАТОга аъзо бўлиши ҳақидаги протоколни маъқуллади, мамлакат 4 апрелда альянсга аъзо бўлди. Шу билан бирга, турк қонунчилари Стокгольмдан терроризмга қарши кураш бўйича Мадрид меморандумининг барча бандларига риоя қилишни талаб қилиб, Швециянинг альянсга кириши ҳақидаги протоколни қабул қилмади.