Zo‘ravonlik diktatura rejimidagi mamlakatlarda oddiy holga aylandi

Dunyodagi har uchinchi ayol jismoniy yoki jinsiy zo‘ravonlikka uchraydi. Har yili 2 yoshdan 17 yoshgacha bo‘lgan har ikkinchi bola u yoki bu shaklda zo‘ravonlikni boshdan kechiradi. 20 yoshgacha bo‘lgan 120 millionga yaqin qizlar majburiy jinsiy aloqa qurboni bo‘lishadi. Bularning barchasi e’tibordan chetda qolmaydi va jabrlangan odamlarning hayoti va sog‘lig‘i va butun jamiyat uchun zararli oqibatlarga olib keladi. 

Bu haqda BMTning jismoniy va ruhiy salomatlik huquqi bo‘yicha mustaqil eksperti Tlalenga Mofokengganing BMT Inson huquqlari bo‘yicha kengashining 50-sessiyasi ishtirokchilariga taqdim etgan hisobotida aytiladi. 

Uning ta’kidlashicha, zo‘ravonlik turli ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi: masalan, ayollarga nisbatan zo‘ravonlik hali ham keng tarqalgan bo‘lib, bu pandemiya davrida odamlarning izolyatsiyasi natijasida kuchaygan. Zo‘ravonlik va shafqatsizlik ko‘plab demokratik mamlakatlarda, shuningdek, diktatura rejimi hukm surayotgan mamlakatlarda politsiyaning harakatlarida odatiy holga aylangan. Bolalar, keksalar va nogironlar zo‘ravonlikka duchor bo‘lishadi.

Bolalar o‘zlarini xavfsiz his qilishlari kerak bo‘lgan uyda va maktablarda kaltaklash va psixologik ta’sir qilish davom etmoqda. 

Ekspertning fikricha, zo‘ravonlik kamsitishning boshqa shakllariga barham berilmagani uchun namoyon bo‘ladi.

“Patriarxal, irqchi, kapitalistik, gomofobik, transfobik va qobiliyatli zulm zo‘ravonlikka yo‘l qo‘yadigan va davom ettiradigan sharoitlarni yaratadi”, deydi maxsus ma’ruzachi. 

Har yili dunyo bo‘ylab 1,25 million kishi zo‘ravonlik bilan bog‘liq jarohatlar tufayli vafot etadi. Ko‘pgina zo‘ravonlik qurbonlari umrbod nogiron bo‘lib qoladilar yoki surunkali va ruhiy kasalliklar xavfiga duch kelishadi. 

JSST ma’lumotlariga ko‘ra, bolalarga nisbatan zo‘ravonlik o‘limga, jiddiy jarohatlarga olib kelishi, miya va asab tizimining rivojlanishini buzishi mumkin, bu esa kognitiv rivojlanishga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Zo‘ravonlikka uchragan bolalar salbiy xatti-harakatlarga moyil. Ular chekish va spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni suiiste’mol qilish ehtimoli ko‘proq. Shuningdek, ularda tashvish, depressiya, boshqa ruhiy kasalliklar va o‘z joniga qasd qilish holatlari yuqori. 

Maxsus ma’ruzachi barcha insonlar zo‘ravonlikdan xoli yashash huquqiga ega ekanligini eslatib o‘tadi.