Зўравонлик диктатура режимидаги мамлакатларда оддий ҳолга айланди

Дунёдаги ҳар учинчи аёл жисмоний ёки жинсий зўравонликка учрайди. Ҳар йили 2 ёшдан 17 ёшгача бўлган ҳар иккинчи бола у ёки бу шаклда зўравонликни бошдан кечиради. 20 ёшгача бўлган 120 миллионга яқин қизлар мажбурий жинсий алоқа қурбони бўлишади. Буларнинг барчаси эътибордан четда қолмайди ва жабрланган одамларнинг ҳаёти ва соғлиғи ва бутун жамият учун зарарли оқибатларга олиб келади. 

Бу ҳақда БМТнинг жисмоний ва руҳий саломатлик ҳуқуқи бўйича мустақил эксперти Тлаленга Мофокенгганинг БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашининг 50-сессияси иштирокчиларига тақдим этган ҳисоботида айтилади. 

Унинг таъкидлашича, зўравонлик турли кўринишларда намоён бўлади: масалан, аёлларга нисбатан зўравонлик ҳали ҳам кенг тарқалган бўлиб, бу пандемия даврида одамларнинг изоляцияси натижасида кучайган. Зўравонлик ва шафқатсизлик кўплаб демократик мамлакатларда, шунингдек, диктатура режими ҳукм сураётган мамлакатларда полициянинг ҳаракатларида одатий ҳолга айланган. Болалар, кексалар ва ногиронлар зўравонликка дучор бўлишади.

Болалар ўзларини хавфсиз ҳис қилишлари керак бўлган уйда ва мактабларда калтаклаш ва психологик таъсир қилиш давом этмоқда. 

Экспертнинг фикрича, зўравонлик камситишнинг бошқа шаклларига барҳам берилмагани учун намоён бўлади.

“Патриархал, ирқчи, капиталистик, гомофобик, трансфобик ва қобилиятли зулм зўравонликка йўл қўядиган ва давом эттирадиган шароитларни яратади”, дейди махсус маърузачи. 

Ҳар йили дунё бўйлаб 1,25 миллион киши зўравонлик билан боғлиқ жароҳатлар туфайли вафот этади. Кўпгина зўравонлик қурбонлари умрбод ногирон бўлиб қоладилар ёки сурункали ва руҳий касалликлар хавфига дуч келишади. 

ЖССТ маълумотларига кўра, болаларга нисбатан зўравонлик ўлимга, жиддий жароҳатларга олиб келиши, мия ва асаб тизимининг ривожланишини бузиши мумкин, бу эса когнитив ривожланишга салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Зўравонликка учраган болалар салбий хатти-ҳаракатларга мойил. Улар чекиш ва спиртли ичимликлар ва гиёҳванд моддаларни суиистеъмол қилиш эҳтимоли кўпроқ. Шунингдек, уларда ташвиш, депрессия, бошқа руҳий касалликлар ва ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари юқори. 

Махсус маърузачи барча инсонлар зўравонликдан холи яшаш ҳуқуқига эга эканлигини эслатиб ўтади.