YeI Rossiyaga qarshi 18-sanksiya paketiga kelishib oldi

Yevropa Ittifoqi Rossiyaning Ukrainaga qarshi davom etayotgan agressiv urushi munosabati bilan yangi sanksiyalar joriy qilmoqda. Bu haqda Yevropa Ittifoqining tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha oliy vakili Kaya Kallas ma’lum qildi.

Bildirilishicha, YeIga a’zo davlatlar vakillari bugun, 18 iyul kuni Bryusselda Slovakiya tomonidan ko‘p haftalik blokka qaramay, 18-sanksiya paketini qabul qilishga kelishib olgan.

“Biz qattiq turibmiz. Yevropa Ittifoqi hozirgi kunga qadar Rossiyaga qarshi eng qattiq sanksiyalar paketini tasdiqladi. Biz Kremlning harbiy byudjetini yanada qisqartirmoqdamiz, yana 105 ta “soya floti” kemalari va ularning sheriklariga sanksiya qo‘yamiz va Rossiya banklarining moliyalashtirishga kirishini cheklayapmiz”, deb yozdi Kallas X ijtimoiy tarmog‘idagi sahifasida.

Yangi sanksiyalar paketining asosiy maqsadi Rossiyaning uchinchi davlatlarga neft eksportidan tushadigan daromadlarini yanada cheklash va Rossiya moliya sektoriga zarba berishdir. Shuningdek, “Shimoliy oqim” gaz quvurini tiklash va “Shimoliy oqim-2”dan foydalanish imkoniyatini istisno qilish rejalashtirilgan.

“Rossiyadan Germaniyaga o‘tadigan to‘rtta quvurdan uchtasi 2022 yil sentyabridagi sabotaj oqibatida vayron bo‘lgan. Biroq, agar ta’mirlansa, Boltiq dengizi tubi bo‘ylab yotqizilgan ushbu gaz quvurlari Rossiyaga gaz sotishdan yana milliardlab foyda keltirishi mumkin”, deya ta’kidlaydi DPA agentligi.

Sanksiyalar paketi Yevropa Ittifoqi davlat va hukumat rahbarlarining iyundagi sammitidan so‘ng darhol kelishib olinishi rejalashtirilgan edi, biroq Slovakiya Bosh vaziri Robert Fitso veto qo‘yish bilan tahdid qildi, bu esa jarayonga to‘sqinlik qildi.

Kelishuvga imtiyozlar tufayli erishildi: Slovakiyaga yangi sanksiyalar paketi kiritilgandan so‘ng Rossiya gazini import qilishni to‘liq taqiqlash rejasi amalga oshirilsa, jiddiy iqtisodiy va moliyaviy yo‘qotishlarga duchor bo‘lmasligi va’da qilingan edi. Ushbu reja Fitso tomonidan bloklana olmaydi, chunki sanksiyalar paketidan farqli o‘laroq, uni qabul qilish uchun ko‘pchilik qarori yetarli.

Bundan tashqari, Malta, Gretsiya va Kipr Rossiyaning uchinchi mamlakatlarga neft xomashyosi eksportidan tushadigan daromadini kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarga shubha bildirdi. Ular narx chegarasi sezilarli darajada pasaygan taqdirda yuk tashish kompaniyalari uchun adolatsiz yo‘qotishlardan qo‘rqdi. Oxir-oqibat murosaga erishildi: narx chegarasi muntazam ravishda o‘zgartiriladi, lekin o‘rtacha bozor narxlari darajasidan 15% dan past bo‘lmaydi. 

Birinchi bosqichda narx bir barrel uchun amaldagi 60 dollardan 47,60 dollarga tushiriladi. Dastlab bir barrel uchun shiftni 45 dollargacha tushirish taklif qilingan edi. Narxning yuqori chegarasi Rossiya neftini Hindiston, Xitoy va Turkiya kabi mamlakatlarga sotish uchun amal qiladi. U 2022 yilda AQSH, Yaponiya, Kanada va Buyuk Britaniya bilan hamkorlikda joriy qilingan. Cheklovlarga rioya etilishini ta’minlash uchun neftni belgilangan limitdan past narxlarda tashish bilan shug‘ullanuvchi kompaniyalarga nisbatan sanksiyalar ko‘zda tutilgan. Bu yuk tashish kompaniyalariga, shuningdek, sug‘urta, texnik yordam, moliyalashtirish va vositachilik xizmatlarini ko‘rsatuvchi kompaniyalarga tegishli.

Yuqorida aytib o‘tilgan cheklovlarga qo‘shimcha ravishda, boshqa sanksiyalar ham kelishib olindi – uchinchi davlatlar orqali Rossiya uchun bilvosita eksportni ochgan bo‘shliqni yopish uchun Rossiya neftni qayta ishlash mahsulotlarini (motor yoqilg‘isi, aviatsiya yoqilg‘isi, mazut) importini taqiqlash; Neft bilan bog‘liq sanksiyalarni chetlab o‘tgan uchinchi mamlakatlar kompaniyalari bilan moliyaviy operatsiyalarni taqiqlash. 
Sanksiyalar ro‘yxatiga Rossiyaning “soya floti” deb ataluvchi 100 dan ortiq kemalar kiritilgan bo‘lib, bu energetik sanksiyalarni chetlab o‘tishga yordam beradi. Bu kemalar endi Yevropa Ittifoqi portlariga bog‘lana olmaydi va Yevropa kompaniyalari tomonidan sug‘urta qilinmaydi, moliyalashtirilmaydi va xizmat ko‘rsatilmaydi. Jami 450 ga yaqin kema zarar ko‘radi.

Yana 22 ta bankka nisbatan sanksiyalar joriy etilmoqda. Sanksiyalar ushbu banklarni SWIFT tizimidan uzib qo‘yish va moliyaviy operatsiyalarni to‘liq taqiqlashni o‘z ichiga oladi.

Birinchi marta Xitoyning ikki moliya instituti bilan Yevropa Ittifoqi sanksiyalariga xalaqit beradigan tranzaksiyalarga, shuningdek, Rossiya agressiyasini bevosita qo‘llab-quvvatlovchi bir qancha Xitoy kompaniyalariga nisbatan sanksiyalar joriy etilmoqda. Harbiy sanoatda qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan dastgohlar kabi tovarlar eksportiga qo‘shimcha cheklovlar kelishib olindi.

Shuningdek, shaxsiy va korporativ sanksiyalar ro‘yxati kengaytirilmoqda. U yana 50 dan ortiq yangi ayblanuvchilarni o‘z ichiga oladi, umumiy ro‘yxat hozirda 2500 nafar shaxs va tashkilotlardan oshadi.

Sanksiyalarning samaradorligi munozarali bo‘lib qolmoqda. Tanqidchilar ularning Putin siyosatiga ta’siriga shubha qilishadi. Biroq tarafdorlar sanksiyalar Rossiya iqtisodiyotiga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi va katta byudjet yo‘qotishlariga olib kelishini ta’kidlamoqda.

Ularning fikricha, sanksiyalarsiz Rossiya Ukrainaga qarshi urushda ancha oldin g‘alaba qozongan bo‘lishi mumkin edi. Vazirlar Kengashi tomonidan sanksiyalar paketining rasman tasdiqlanishi bir kun ichida amalga oshirilishi kutilmoqda, shundan so‘ng choralar tez orada kuchga kiradi.