Shaharsozlikka oid qonunchilik talablarini buzganlik uchun javobgarlik kuchaytirilmoqda

O‘zbekistonda shaharsozlikka oid qonunchilik talablarini buzganlik uchun ma’muriy va jinoiy javobgarlik choralari kuchaytirilmoqda. Bu haqda bugun, 21 dekabr kuni bo‘lib o‘tgan Senatning navbatdagi yalpi majlisida “Seysmik xavfsizlikni ta’minlash tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ma’qullandi.

Yalpi majlisda so‘nggi 3 yilda 100 mingga yaqin ob’ektlar qurilishi ustidan Qurilish inspeksiyasi tomonidan davlat nazorati o‘rnatilgani qayd etilgan. Shunga qaramay ayrim quruvchilar tomonidan belgilangan normalarga amal qilmaslik holatlari ham ortib bormoqda. Jumladan, 2022 yilda shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish bilan bog‘liq 6 mingdan ziyod huquqbuzarlik aniqlangan bo‘lsa, 2023 yilda bu raqam qariyb 8 mingtani tashkil qilgan. 2024 yilning faqatgina 11 oyida esa bu ko‘rsatkich qariyb 9 mingtani tashkil etgan. Aniqlangan sifatsiz qurilish-montaj ishlari bo‘yicha 4 mingdan ziyod ob’ektda qurilish ishlari to‘xtatilib, uch yil mobaynida 1,5 mingga yaqin buzdirish ishlari amalga oshirilgan.

Bundan tashqari, tadbirkorlar tomonidan noqonuniy qurilishni amalga oshirish holatlari ham ko‘payib bormoqda. Xususan, 2022-2024 yilning o‘tgan davrida 13 mingdan ortiq ob’ektda davlat ro‘yxatidan o‘tkazmasdan qurilish ishlari boshlab yuborilgan.

Bu kabi kamchiliklarga turli tashkiliy hamda huquqiy bo‘shliqlar mavjudligi ham sabab bo‘lmoqda. Xususan, ruxsatsiz qurilishni amalga oshirish, bosh rejaga, ob’ektlarni foydalanishga qabul qilish qoidalariga rioya qilmaslikni hamda ko‘p kvartirali uylarni o‘zboshimchalik bilan yerto‘la va birinchi qavatini buzish yoki rekonstruksiya qilganlik uchun belgilangan ma’muriy jarimalar ta’sirchanligining pastligini misol sifatida keltirib o‘tish mumkin.

Qonun bilan Jinoyat, Jinoyat-protsessual va Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodekslar hamda “Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib-taomillari to‘g‘risida”gi qonunga qurilishlar sifatini oshirish, binolar va inshootlar qonunga xilof ravishda qurilishining oldini olish hamda shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilik talablariga qat’iy rioya etilishini ta’minlashga oid tegishli o‘zgartirishlar kiritilmoqda.

Jumladan, Jinoyat kodeksning 229³- moddasiga qurilishi tugallangan binolar va inshootlardan foydalanishga doir ruxsatnoma berish hamda ularni foydalanishga qabul qilib olish qoidalarini buzganlik, ob’ektlarni qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi sohasida nazorat qilish inspeksiyalarining ruxsatnomasiz qurganlik, ko‘p kvartirali uylardagi tayanch konstruksiyalarni qonunchilik hamda texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarni buzgan holda o‘zgartirganlik va (yoki) rekonstruksiya qilganlik, uchun shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo‘llanilganidan keyin sodir etilgan bo‘lsa jinoiy javobgarlik yuzaga kelishini nazarda tutuvchi o‘zgartirishlar kiritilmoqda.

Shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilikning buzilishi odam o‘limi yoki boshqa og‘ir oqibatlarga sabab bo‘lsa, bu uchun alohida jinoiy javobgarlik belgilanishi nazarda tutilmoqda.

Ko‘p kvartirali uylardagi tayanch konstruksiyalarni qonunchilikni hamda texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarni buzgan holda o‘zgartirish va (yoki) rekonstruksiya qilish bilan bog‘liq jinoyatni birinchi marta sodir etgan hamda amalga oshirilgan o‘zgartirish yoki buzilishlarni, shuningdek ularning oqibatlarini ixtiyoriy ravishda bartaraf etgan shaxs javobgarlikdan ozod etilishi mumkinligi nazarda tutilmoqda.

Shuningdek, shaharsozlikka oid qonunchilik talablarini buzganlik uchun belgilangan jarima jazolari kuchaytirilmoqda.