Xitoy Rossiya-Ukraina urushi bo‘yicha dunyo davlatlariga murojaat bilan chiqdi

Xitoy Ukrainadagi inqirozni siyosiy yo‘l bilan hal qilish bo‘yicha takliflarini e’lon qildi. Tegishli hujjat bugun, 24 fevral kuni Xitoy Tashqi ishlar vazirligi saytida e’lon qilindi. 

Xitoy tomoni taklif qilgan kelishuv rejasi 12 bandni o‘z ichiga oladi, jumladan, o‘t ochishni to‘xtatish va harbiy harakatlarga chaqirish. 

“Barcha tomonlar oqilona va vazminlikni saqlashi, olovga yog‘ sepmasligi, mojaroni kuchaytirmasligi, Ukrainadagi inqiroz atrofidagi vaziyatning yanada keskinlashuvi va nazoratdan chiqib ketishiga yo‘l qo‘ymasligi, Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi aloqalarni saqlab qolishga yordam berishi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqotni tiklashi, to‘liq o‘t ochishni to‘xtatish va harbiy harakatlarga erishilgunga qadar vaziyatni bosqichma-bosqich yumshatish va yumshatishga ko‘maklashishi kerak”, deyiladi hujjatda. 

Alohida urg‘ulanishicha, tinchlik muzokaralarini boshlash kerak. Muloqot va muzokaralar – Ukrainadagi inqirozni hal qilishning yagona yo‘li. Inqirozni tinch yo‘l bilan hal qilishga hissa qo‘shadigan barcha sa’y-harakatlarni rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlash zarur.  

“Sovuq urush mentalitetidan voz kechish kerak. Bir davlat xavfsizligini boshqa davlatlar xavfsizligiga zarar yetkazish, mintaqaviy xavfsizlikni esa harbiy bloklarni mustahkamlash yoki hatto kengaytirish yo‘li bilan ta’minlab bo‘lmaydi”, deyiladi hujjatda.  

Shuningdek, barcha davlatlarning qonuniy manfaatlari va xavfsizligiga oid xavotirlarni hisobga olish va to‘g‘ri hal etish zarur.

Hujjatga ko‘ra, Xitoy Rossiya Federatsiyasi va Ukraina o‘rtasida harbiy asirlarni almashishni qo‘llab-quvvatlaydi, buning uchun yanada qulay sharoitlar yaratishga chaqiradi. 

“Tinch aholi va harbiy asirlarning himoyasini ta’minlash zarur. Xitoy Rossiya va Ukraina o‘rtasida harbiy asirlar almashinuvini qo‘llab-quvvatlaydi, barcha tomonlar buning uchun yanada qulayroq sharoit yaratishi kerak”, deyiladi hujjatda. 

Ta’kidlanganidek, mojaro tomonlari xalqaro gumanitar huquq normalariga qat’iy rioya etishi, tinch aholi va fuqarolik ob’ektlariga hujum qilishdan qochishi, ayollar, bolalar va boshqa mojaro qurbonlarini himoya qilishi, harbiy asirlarning asosiy huquqlarini himoya qilishi zarur.

Xitoy hukumati barcha tomonlarni Qora dengiz orqali o‘tadigan don yo‘lagi orqali oziq-ovqat ta’minotini ta’minlashga chaqirdi: 

“G‘alla eksportini ta’minlash. Barcha tomonlar Rossiya, Turkiya, Ukraina va BMT tomonidan Qora dengiz orqali don tashish bo‘yicha imzolangan kelishuvni muvozanatli, keng qamrovli va samarali tarzda amalga oshirishi va BMTning bu boradagi muhim rolini qo‘llab-quvvatlashi kerak”. 

Xitoy BMT Xavfsizlik Kengashining tegishli qarorisiz Ukrainadagi inqiroz bilan bog‘liq har qanday bir tomonlama sanksiyalarni to‘xtatishga chaqirdi.

“Bir tomonlama sanksiyalarni to‘xtating. Bir tomonlama sanksiyalar va kuchli bosim qo‘llash muammoni hal qila olmasligi bilan birga yangi muammolarni keltirib chiqaradi. Biz BMT Xavfsizlik kengashi qarorisiz har qanday bir tomonlama sanksiyalar qo‘llanilishiga qarshimiz”, deyiladi bayonotda.

Jahon hamjamiyati Ukrainadagi mojaro zonasini qayta tiklashda ishtirok etishi kerak, Xitoy bu borada yordam ko‘rsatishga va konstruktiv rol o‘ynashga tayyor.  

“Xalqaro hamjamiyat mojaro zonalarida urushdan keyingi rekonstruksiyani qo‘llab-quvvatlash choralarini ko‘rishi kerak. Xitoy ham bu borada yordam ko‘rsatishga va konstruktiv rol o‘ynashga tayyor”, deyilgan hujjatda.

Shuningdek, Xitoyning dunyo davlatlariga murojaatida jahon iqtisodiyotining siyosiylashuvi va qurollanishiga qarshi turishga, shuningdek, Ukrainadagi inqiroz sharoitida ishlab chiqarish va ta’minot zanjirlari barqarorligini ta’minlashga chaqiriq bor. 

“Ishlab chiqarish zanjirlari va ta’minot zanjirlarining barqarorligini ta’minlash zarur. Barcha tomonlar mavjud jahon iqtisodiy tizimini to‘g‘ri himoya qilishlari, jahon iqtisodiyotini siyosiylashtirishga, shuningdek, uni vosita va qurolga aylantirishga qarshi turishlari kerak”, demoqda rasmiy Pekin. 

Hujjatda inqiroz oqibatlarini yumshatish va uning energetika, moliya, oziq-ovqat savdosi va transport sohalaridagi xalqaro hamkorlikka ta’sirining oldini olish bo‘yicha birgalikda harakat qilish zarurligi ta’kidlangan.