Qozog‘iston “qonli yanvar” voqealarining 1,5 ming ishtirokchisiga amnistiya bermoqchi

Qozog‘iston hukumati yanvar oyi boshida yuz bergan tartibsizliklarning 1,5 ming ishtirokchisiga nisbatan jazoni yumshatish niyatida. Tegishli “Amnistiya to‘g‘risida”gi qonun loyihasi bugun, 19 oktyabr kuni respublika parlamenti quyi palatasi – Majilis deputatlari tomonidan ma’qullandi. 

“Loyihada jinoiy va kichik, o‘rtacha og‘irlikdagi jinoyatlar uchun jazodan ozod qilish nazarda tutilgan. Bunday jinoyatlar uchun jazo muddatini o‘tagan shaxslar sudlanganlik tamg‘asi tashlanadi. Og‘ir va o‘ta og‘ir jinoyatlar sodir etgan shaxslarga muddatlar qisqartiriladi. Og‘ir uchun – sud tomonidan tayinlangan muddatning to‘rtdan uch qismi, o‘ta og‘ir uchun – yarmi”, deydi parlament quyi palatasi deputati Gulnora Bizjonova. 

Uning so‘zlariga ko‘ra, agar qonun kuchga kirgan kunga qadar mahkumning o‘tash muddati bir yildan ko‘p bo‘lmasa, bu jazo butun o‘talmagan muddatga qisqartiriladi. Bundan tashqari, ozod qilingan shaxslarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash ko‘zda tutilgan. 

“Bu bandlik, tibbiy yordam, hujjatlarni rasmiylashtirish. Uy-joyi bo‘lmaganlarni qiyin hayotiy vaziyatga tushib qolgan odamlar uchun markazlarga joylashtirish”, deya tushuntirdi u. 

Shu bilan birga, deputat terrorchilar, ekstremistlar, retsidivistlar, tartibsizliklar tashkilotchilari va qiynoqlar qo‘llagan shaxslar amnistiyaga tortilmasligini ta’kidladi.  

“Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, hozirgi bosqichda amnistiya 1,5 mingga yaqin kishiga taalluqlidir”, deydi Bijanova. 

Majilis tomonidan ma’qullangandan so‘ng, “Amnistiya to‘g‘risida”gi qonun loyihasi ko‘rib chiqish uchun parlamentning yuqori palatasi – Senatga yuboriladi. 

Qozog‘istondagi namoyish

Qozog‘istonda 2022 yilning birinchi kunlarida ommaviy norozilik namoyishlari boshlandi — mamlakat g‘arbidagi Janaozen va Aqtau shaharlari aholisi suyultirilgan gaz narxining ikki barobar oshishiga qarshi chiqdi. Keyinchalik norozilik namoyishlari boshqa shaharlarga, jumladan, eski poytaxt va Respublikaning eng yirik shahri Olma-otaga ham tarqaldi: u yerda talonchilik boshlandi, namoyishchilar davlat muassasalariga hujum qilishdi, qurol-yarog‘larni olib ketishdi. Bunga javoban rasmiylar 19 yanvarga qadar butun mamlakat bo‘ylab favqulodda holat e’lon qildi va aksilterror operatsiyasini boshladi. BMT ma’lumotlariga ko‘ra, Qozog‘istondagi namoyishlar chog‘ida 1000 ga yaqin odam jarohatlangan. Mamlakat Bosh prokuraturasi ma’lumotlariga ko‘ra, tartibsizliklar natijasida 4578 kishi jarohatlangan, 225 kishi halok bo‘lgan, ulardan 19 nafari xavfsizlik xizmati xodimlari.  

5 yanvar kuni ertalab Qozog‘iston Prezidenti Qosim-Jomart To‘qayev hukumatni iste’foga chiqardi va Xavfsizlik kengashiga o‘zini rahbar etib tayinladi. O‘z rahbarligidagi Xavfsizlik kengashining birinchi yig‘ilishida To‘qayev Qozog‘istondagi vaziyatni davlat yaxlitligiga putur yetkazuvchi deb baholadi va “terrorchilik tahdidini yengishda” KXSHTdan yordam so‘raganini aytdi. KXSHT Kollektiv xavfsizlik kengashi mamlakatdagi vaziyatni normallashtirish uchun Qozog‘istonga kollektiv tinchlikparvar kuchlarni yuborishga qaror qildi.

7 yanvar kuni To‘qayev terrorchilar, jumladan, xorijdan kelganlar ham qarshilik ko‘rsatishda davom etayotganini aytib, qurolini tashlamaganlarni yo‘q qilishga va’da berdi. Bundan tashqari, Prezident fuqarolarning tinch shaklda bildirilgan barcha talablari tinglanganini ta’kidladi. 

13 yanvar kuni KXSHT missiyasi muvaffaqiyatli yakunlangani e’lon qilindi. 19 yanvar kuni Qozog‘iston Mudofaa vazirligi Respublikada xorijlik harbiy xizmatchilar qolmaganini ochiqladi.