Iroq Bosh vaziri Bayden bilan AQSH qo‘shinlarini olib chiqish haqida gaplashish uchun Oq uyga bordi

Iroq Bosh vaziri Muhammad Shia al-Sudaniy kecha, 15 aprel kuni Vashingtonda AQSH Prezidenti Jo Bayden bilan muzokaralar olib bordi. Bu haqda Oq uy matbuot xizmati xabar berdi. 

Muhokama uchun asosiy masalalar – ikki tomonlama iqtisodiy hamkorlik, shuningdek, AQSH harbiylarini mamlakatdan olib chiqish. Ular 2014 yilda ISHID guruhiga qarshi kurashish uchun tuzilgan xalqaro koalitsiya tarkibida Iroqda davom etayotgan “Inherent Resolve” harbiy operatsiyasi doirasida qolmoqda.

Amerika qo‘shinlarini olib chiqish yo‘llari bo‘yicha muzokaralar oldindan rejalashtirilgan bo‘lsa-da, ular buning uchun noxush bir vaqtda bo‘lib o‘tdi – bir kun avval Eron Isroilga hujum qilgan raketalar va dronlar Iroq havo hududidan uchib o‘tgan edi. Iroqda joylashgan AQSH harbiylari Eronning Isroilga hujumiga qarshi turishda ishtirok etdi. Amerika havo hujumidan mudofaa kuchlari Patriot zenit-raketa majmuasining bir qismi sifatida Erbil yaqinidagi bazadan (Iroq Kurdistoni avtonom viloyatining markazi) kamida bitta Eron raketasini urib tushirdi. 

AQSH qo‘shinlari Bag‘dod xalqaro aeroporti, shaharning chet el elchixonalari joylashgan Yashil zonasi, G‘arbiy Anbar viloyatidagi Al-Asad aviabazasi va boshqa bir qancha hududlarda joylashgan. Bag‘doddan tashqarida AQSH harbiylari vaqti-vaqti bilan eronparast shia guruhlari tomonidan o‘qqa tutiladi.

15 aprel kuni kechqurun Baydenning al-Sudaniy bilan uchrashuvi oldidan AQSH Davlat kotibi Entoni Blinken Iroq Bosh vaziri o‘rinbosari Muhammad Ali Tamim bilan suhbatda uning mamlakati barcha tomonlarni keskinlashuvdan qochishga chaqirishini aytdi. O‘z navbatida, Tamim Iroq hukumati vaziyat kuchayishi va mintaqa xalqaro xavfsizlikka tahdid soladigan kengroq urushga tortilishidan ogohlantirayotganini ta’kidladi.

"Shuning uchun biz barcha tomonlarni vazminlik ko‘rsatishga va diplomatik ish qoidalarini, shuningdek, xalqaro huquqni hurmat qilishga chaqiramiz", deydi u.

Qayd etish joizki, Iroq Bosh vaziri 6 yanvar kuni Amerika qo‘shinlarini mamlakatdan yakuniy olib chiqish masalasini muhokama qilish niyatida ekanini ma’lum qilgan. O‘shanda u Iroqdagi koalitsiya kuchlarining faoliyatini to‘xtatish uchun shart-sharoit tayyorlaydigan maxsus qo‘mita tuzilayotganini aytgan. Bunga ISHID guruhiga qarshi kurashda qatnashgan dala qo‘mondoni Mushtaq al-Javariyning Bag‘dodda Amerika havo hujumi oqibatida o‘ldirilgani sabab bo‘lgan. 

“Iroqning Amerika qo‘shinlarini olib chiqib ketish talabi “ichki auditoriyani qondirishga urinish" edi, lekin aslida Iroq rasmiylari bu kontingentni saqlab qolishga ko‘proq moyil”, deb yozdi “Politico” AQSH Davlat departamentidagi manbasiga tayanib.

O‘z navbatida, Iroq Tashqi ishlar vazirligi 25 yanvar kuni AQSH bilan muzokaralar muvaffaqiyatli o‘tgani va ishchi guruhlar darajasida Oliy harbiy qo‘mita faoliyatini boshlaganini ma’lum qildi. Jarayonning maqsadi "xalqaro koalitsiya maslahatchilarining Iroqda bo‘lish muddatini belgilovchi aniq jadvalni shakllantirish va ularning Iroq tuprog‘ida bosqichma-bosqich qisqarishi va koalitsiya harbiy missiyasini to‘xtatishi" ekani aytildi. Shundan so‘ng Pentagon Qo‘shma Shtatlar va Iroq hukumati AQSH-Iroq Oliy harbiy komissiyasi ishchi guruhi yig‘ilishlarini boshlaganini tasdiqladi.

Iroq ikki tomonlama vaziyatda. Bir tomondan, u Amerika iqtisodiy to‘siqlarining yakuniy barham topishiga, Vashington bilan savdo va boshqa aloqalarning mustahkamlanishiga umid qilmoqda. Boshqa tomondan, ko‘pchilik shialar yashaydigan, 2005 yilgi konstitutsiyaga ko‘ra, Bosh vazir Islomning ushbu tarmog‘ining vakili bo‘lishi kerak bo‘lgan mamlakat Eron bilan yaqin aloqada. 

“Eron biz bilan umumiy manfaatlarga ega bo‘lgan qo‘shni davlat, AQSH esa strategik ittifoqchi. Ular bilan munosabatlarimiz muhim. Ham Eron, ham AQSH bilan aloqalar Iroq uchun taranglikni kamaytirish maqsadida ishlatilishi mumkin bo‘lgan afzallikdir va bu barcha mintaqaviy inqirozlarda shunday bo‘lgan”, degan Sudaniy AQSHga tashrifi oldidan.