“Gorbachyov aybdor”. Nazarboyev Rossiyaning Ukrainaga bosqini sabablarini aytdi

Ukraina inqirozining asosiy sababi tashqi kuchlarning Rossiya va Ukraina o‘rtasida nizo sochib yuborishga intilayotgan harakatlari edi. Bu fikrni Qozog‘istonning sobiq prezidenti Nursulton Nazarboyev o‘zining “Mening hayotim” xotiralar kitobida aytib o‘tgan.  

“[Inqirozning] asosiy sababi – milliy kartochkani mohirona o‘ynagan, yillar davomida tizimli ravishda odamlar o‘rtasida adovat qo‘zg‘atgan, qardosh xalqlar o‘rtasida nizo qo‘zg‘atishga intilgan va asosan o‘z maqsadiga erishgan tashqi kuchlarning makkor harakatlaridir”, deydi Nazarboyev.

Uning ta’kidlashicha, bu kuchlarning ulkan salohiyatini bir lahzaga ham unutmaslik kerak. 

“Ukraina inqirozi mamlakatning janubi-sharqidagi qarama-qarshilik bilan cheklanib qolmaydi. Bu murakkab hodisa. Va u Maydandan ancha oldin paydo bo‘lgan”, deydi u.

Uning qayd etishicha, o‘sha paytdan beri [2014] Donbassning rusiyzabon aholisi bilan qanday qilib terrorizmga qarshi operatsiya doirasida kurash olib borilganini bugun hamma biladi.

Nazarboyev o‘shanda o‘zi boshqargan Qozog‘istonning Minsk kelishuvlari asosida tomonlarni yarashtirish uchun faol vositachilik sa’y-harakatlarini qayd etgan.

“Natijada Ukrainadagi to‘qnashuvlarning oldini olishning imkoni bo‘lmadi. Bugun ko‘ryapmizki, biz qila olgan yagona narsa olovni yoqish vaqtini uzaytirish bo‘lgan”, deydi sobiq prezident.  

Shu bilan birga, u Germaniyaning sobiq kansleri Angela Merkelning bu borada aytganlarini ham eslagan: 

“Hurmatli xonim [Angela] Merkelning 2022 yil oxirida aniq aytgan so‘zlaridan hayratlanmaslik mumkin emas: “Minsk kelishuvi Ukraina vaqtdan yutishi uchun tuzilgan”.

Nazarboyevning eslatishicha, 2015 yilning yanvar oyida AQSHning o‘sha paytdagi Prezidenti Barak Obama bilan telefon suhbatida Amerika rahbari uni Minsk kelishuvlarini amalga oshirishni mojaroni hal qilishning “kalit”i deb bilishiga ishontirgan edi.

U so‘zida davom etib, Rossiyaning Ukrainaga harbiy bosqinini baholarkan, bunga sabab bo‘lgan voqealarni ilova qilgan.  

“Ukrainadagi inqirozning asl sabablaridan biri sobiq SSSR prezidenti Mixail Gorbachyovning noto‘g‘ri xatti-harakatlari bo‘lib, u [G‘arbning] NATO sharqqa qarab harakat qilmasligi haqidagi va’dalarini qog‘ozda hujjatlashtirmagan. Ba’zi joylarda yozma kelishuvlarni hurmat qiladigan, ba’zilarida esa hattoki bo‘ysunmaydigan G‘arb, bu og‘zaki va’dadan juda oson voz kechdi”, deydi Nazarboyev.

Uning so‘zlariga ko‘ra, SSSR parchalanib, hujjatlar rasmiylashtirilmagach, sobiq sotsialistik lagerning barcha davlatlari, jumladan, Boltiqbo‘yi mamlakatlari ham NATOga qabul qilingan.

“Rossiya xavfsizlik kamari sezilarli darajada toraydi. Nihoyat, Ukraina NATOga qo‘shilish niyatini bildirdi, yadroviy davlat maqomini tiklash g‘oyasi yanada xavfli bo‘ldi. U Minsk kelishuvlarini bajarishdan qochgan”, deydi Qozog‘istonning birinchi prezidenti.

U mazkur masalada o‘z mulohazalarini bildirarkan, yuqori keltirgan sabablari va fikrlari Rossiyaning Ukrainaga bosqini mohiyatini oqlashni anglatmasligini qo‘shimcha qilgan.