BMT Ukrainadagi urushda qancha tinch aholi halok bo‘lganini ma’lum qildi

Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2022 yil 24 fevraldan hozirgacha Rossiyaning Ukrainaga bosqini oqibatida 8400 tinch aholi qurbon bo‘lganini ma’lum qildi. Bu haqda BMT Inson huquqlari kengashining 52-sessiyasi doirasida Ukraina bo‘yicha o‘tkazilgan yig‘ilishda aytib o‘tildi.

“Bu urush uchun hech qanday sabab yo‘q. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Nizomi va xalqaro huquq asosida bu jinnilikni to‘xtatish va tinchlikka erishish kerak”, degan BMTning Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissari Folker Turk.

Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissar boshqarmasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2022 yil 24 fevraldan beri Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bostirib kirishi oqibatida 8400 nafar tinch aholi halok bo‘lgan, 14 ming tinch aholi jarohatlangan. Ammo bu raqamlar, Folker Turk aytganidek, aysbergning faqat uchi. Qurbonlarning aksariyati rus qo‘shinlari tomonidan aholi turar joylarida yirik kalibrli portlovchi qurilmalardan foydalanilishi oqibatida vafot etgan.

Oliy komissarning ma’lum qilishicha, BMT ekspertlari Ukrainaning bosib olingan hududlarida Rossiya qurolli kuchlari hamda “Vagner” kabi unga aloqador qurolli guruhlar tomonidan qatl va tinch aholiga qaratilgan hujumlarni hujjatlashtirgan.

“Qamoqxonadan ozod etilgan 89 nafar fuqaro bilan suhbat chog‘ida ularning 91 foizi “Rossiya xodimlari” tomonidan qiynoq yoki shafqatsiz muomalaga, jumladan, jinsiy zo‘ravonlikning turli shakllariga duch kelganligi ma’lum bo‘ldi. Majburan yo‘q qilish qurbonlari orasida esa besh nafar o‘g‘il bola ham bor, ulardan biri atigi 14 yoshda bo‘lgan. Bu besh nafar bolaning hammasi qiynoqqa uchragan”, deydi Oliy komissar BMT Inson huquqlari kengashi a’zolariga.

Uning so‘zlariga ko‘ra, “Rossiya xodimlari” tomonidan qayd etilgan 109 ta jinsiy zo‘ravonlik holatlarining aksariyati qamoqxonalarda sodir etilgan. Rossiya qo‘shinlari nazorati ostidagi hududlarda ham ayollarni zo‘rlash holatlari hujjatlashtirilgan. Zo‘rlanganlarning uch nafari 18 yoshga to‘lmagan qizlar bo‘lgan.

Xuddi shu davrda BMTning Inson huquqlari bo‘yicha idorasi Ukraina xavfsizlik kuchlari ishtirok etgan zo‘rlik bilan g‘oyib bo‘lish va o‘zboshimchalik bilan hibsga olishning 91 ta holatini qayd etgan. BMT Inson huquqlari bo‘yicha byurosi tomonidan so‘ralgan 73 jabrlanuvchining 53 foizi qiynoq yoki shafqatsiz munosabatda bo‘lganliklarini aytgan. “Ukraina xodimlari” tomonidan sodir etilgan jinsiy zo‘ravonlikning 24 ta holati qayd etilgan. Bu jinoyatlarning aksariyati qamoqqa olishning dastlabki bosqichida sodir etilgan.

Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi butun dunyoni dahshatga solayotganini ta’kidlagan Oliy komissar oziq-ovqat, energiya, o‘g‘it va boshqa zarur tovarlar narxining keskin oshganini, bu esa barcha hududlarda keskinlik va tengsizlikning kuchayishiga olib kelganini eslatgan. Bugungi kunda dunyo bo‘ylab 71 milliondan ortiq kishi qashshoqlik chegarasida ekani aytilgan.

Shu munosabat bilan BMT Bosh huquq himoyachisi Qora dengiz don tashabbusining muhimligini qayd etib, uning vakolat muddati tugaydigan 2023 yilning may oyidan keyin bu muddatni yana uzaytirishga chaqirgan.

Folker Turkning ta’kidlashicha, Rossiya boshlagan buzg‘unchi urush butun dunyoni bir qator muammolarni, jumladan, butun insoniyatning omon qolishi bilan bog‘liq muammolarni hal qilishdan chalg‘itmoqda.