Aliyev ketishi bilanoq Pashinyan Turkiyaga bordi (video)

Armaniston Bosh vaziri Nikol Pashinyan bo‘lgan samolyot bugun, 20 iyun kuni ertalab Istanbul xalqaro aeroportiga qo‘ndi. Bu haqda Armaniston hukumati matbuot xizmati xabar berdi.

U yerda uni Turkiya Tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Berris Ekinji kutib oldi. Bosh vazir kunduzi mahalliy arman jamiyati vakillari bilan uchrashdi, kechqurun esa Turkiya Prezidenti Rajab Toyib Erdo‘g‘an bilan uchrashadi.

Armaniston delegatsiyasi tarkibida Pashinyandan tashqari 12 kishi bor. Xususan, Bosh vazirga Armaniston Tashqi ishlar vaziri Ararat Mirzoyan, Tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Vaan Kostanyan va parlament vitse-spikeri, Yerevan va Anqara munosabatlarini normallashtirish bo‘yicha maxsus vakil Ruben Rubinyan hamrohlik qilmoqda.

Avvalroq Armaniston Milliy Assambleyasi raisi Alen Simonyan Pashinyan Turkiyaga Erdo‘g‘anning taklifiga binoan borishini ma’lum qilgandi. U bo‘lajak tashrifni “tarixiy” deb atagandi.

Umumiy chegaraga qaramay, Turkiya va Armaniston o‘rtasida diplomatik aloqalar yo‘q. 2009 yilda Syurixda ikki davlat Tashqi ishlar vazirlari diplomatik munosabatlar o‘rnatish bo‘yicha protokollarni imzolagan, biroq hujjatlar ratifikatsiya qilinmagan. 2018 yilning mart oyida Yerevan ularning bekor qilinganini ta’kidladi. Bu Qorabog‘dagi mojaro, Armanistonning 1915 yilda armanlar qirg‘inini xalqaro miqyosda genotsid sifatida tan olishga intilishi va chegara bo‘yicha kelishmovchiliklar tufayli barham topdi.

2023 yilning iyun oyida Pashinyan Turkiyaga tashrif buyurib, Prezident Erdo‘g‘anning inauguratsiya marosimida ishtirok etgan edi.

2025 yilning iyun oyi boshida Pashinyan va Erdo‘g‘an telefon orqali muloqot qilgan. Siyosatchilar ikki tomonlama munosabatlar va mintaqaviy masalalarni muhokama qilib, muloqotni davom ettirishga kelishib olgan edi.

Ikki davlat pozitsiyalarining yaqinlashuvi Pashinyanning keng ko‘lamli yon berishlari bilan boshlandi. Qorabog‘ning Ozarbayjonning bir qismi sifatida tan olinishi, qo‘shnilarga nisbatan hududiy da’volardan voz kechilishi, genotsid masalasining kun tartibidan chiqarilishi Armaniston va Turkiya o‘rtasidagi munosabatlarni normallashtirish va chegaralarni ochish yo‘lida boshqa hech qanday to‘siq yo‘qligini anglatadi. Ammo Anqaraning old sharti bor: avvalo Armaniston va Ozarbayjon o‘rtasida tinchlik shartnomasi imzolanishi kerak va bu muzokaralar boshi berk ko‘chaga kirib qolgan.

Arman diplomatiyasining vazifasi endi bu ikki jarayonni bir-biridan ajratib olishdir. Pashinyanning Erdo‘g‘an bilan uchrashuvi natijalari Turkiyaning bunga tayyor yoki tayyor emasligini ko‘rsatadi.

Armaniston hukumati Ozarbayjon va Turkiya bilan sulh tuzib, o‘zaro da’volardan voz kechmoqchi. Buning uchun u munosabatlardagi ayrim omillarni bartaraf etishga harakat qilyapti. Masalan, Pashinyan Ararat tog‘ini respublika ramzi sifatida rad etdi, chunki u Turkiya hududida joylashgan. Yana bir ramziy qadam Yerevanning Falastin ma’muriyatini suveren davlat sifatida tan olishi bo‘ldi – Erdo‘g‘anning iltimosiga ko‘ra.

Armaniston tezkor yarashuv butun Janubiy Kavkaz va uning qo‘shnilariga moddiy manfaat keltirishini va’da qilyapti. Pashinyan mintaqadagi barcha davlatlar o‘rtasida chegaralarni ochib, iqtisodiy to‘siqlarni olib tashlamoqchi. U Armanistonni Ozarbayjon, Gruziya, Eron va Turkiya bilan bog‘laydigan yo‘llar, gaz quvurlari, kabellar va elektr uzatish liniyalari bilan “dunyoning chorrahasi” deb biladi. Reja Qora dengiz va Fors ko‘rfazi o‘rtasidagi eng qisqa yo‘lni va Kaspiy va Marmara dengizlari orasidagi eng qisqa yo‘lni va’da qiladi.

Armaniston tashqi siyosatining asoslarini rad etish, Qorabog‘ni Ozarbayjon deb tan olish va mavjud chegaralarni qabul qilish Yerevan va Anqara o‘rtasida tub farqlar qolmasligi uchun yetarli. Va shunga qaramay, Erdo‘g‘an hukumati Armaniston birinchi navbatda Ozarbayjon bilan tinchlik shartnomasi tuzishi kerakligini, shundan keyingina normallashuv haqida gapirishi mumkinligini bir necha bor ta’kidlagan. Va Yerevan va Baku o‘rtasida chuqur qarama-qarshiliklar mavjud.