AQSH “Tolibon”ni tan olmasa ham Afg‘onistonda konsulligini ochmoqchi

Amerika Qo‘shma Shtatlari “Tolibon” nazoratidagi Afg‘onistonda konsulligini qayta ochish imkoniyatini o‘rganmoqda. Bu haqda Davlat departamentining yangi e’lon qilingan strategiya hujjatiga tayanib, “Amerika Ovozi” xabar berdi.

Qayd etilishicha, ushbu harakat AQSH tomonidan yakkalangan “Tolibon” rejimi bilan cheklangan hamkorlikdagi potensial o‘zgarishlardan dalolat beradi.

“Biz amerikaliklar uchun konsullikka kirish, shaffoflik va mas’uliyatni himoya qilamiz, shuningdek, Prezidentning garovga olinganlar bo‘yicha maxsus elchisining nohaq hibsga olingan amerikaliklarni ozod qilish bo‘yicha ishini qo‘llab-quvvatlaymiz”, deyiladi hujjatda.

Aytish joizki, 2021 yil avgustida Afg‘oniston hukumati qulashi bilan AQSH Qobuldagi elchixonasini yopib qo‘ydi. O‘shandan beri AQSH va “Tolibon” o‘zaro aloqalari Afg‘onistondan tashqarida, asosan AQSHning Afg‘onistondagi muvaqqat ishlar vakili bo‘lgan Dohada (Qatarda) vaqti-vaqti bilan uchrashuvlar bilan cheklangan.

"Qo‘shma Shtatlar “Tolibon”ni Afg‘onistonning qonuniy hukumati sifatida tan olmasa ham, maqsadlarimizni olg‘a siljitadigan hamda “Tolibon”ning bizning oldimizdagi majburiyatlarini bajarishga tayyorligi va qobiliyati tushunishimizni yanada mustahkamlaydigan funksional munosabatlarni o‘rnatishimiz kerak”, deyiladi strategiya hujjatida.

AQSHning yangi strategiyasidagi to‘rtta yo‘nalish, xususan, terrorizmga qarshi kurash, iqtisodiy yordam, mahalliy ishtirok va Afg‘onistondagi AQSH fuqarolari uchun konsullik xizmatlari hamda Qo‘shma Shtatlarga ko‘chib o‘tmoqchi bo‘lgan afg‘onlarga yordam ko‘rsatish ko‘rsatilgan.

Strategiyaga ko‘ra, Vashington “afg‘on xalqining, ayniqsa ayollar va qizlarning asosiy huquqlarini himoya qilishda davom etadi”.

AQSH rasmiylari Tolibon bilan har qanday normalizatsiya, jumladan, ularning rahbarlariga nisbatan o‘nlab yillar davom etgan sanksiyalarni tugatish “Tolibon”ning repressiv siyosatini bekor qilish va inklyuziv afg‘on hukumatini shakllantirishga bog‘liqligini qayta-qayta ta’kidlagan.

“Tolibon”ning muvaqqat hukumatini tan olmasa-da, ayrim davlatlar, jumladan, AQSHning Hindiston, Yaponiya va Turkiya kabi ittifoqchilari Qobulda diplomatik vakolatxonalarini saqlab kelmoqda. Birlashgan Millatlar Tashkilotining siyosiy missiyasi ham mamlakatda o‘z faoliyatini davom ettirmoqda.

O‘tgan yili Birlashgan Millatlar Tashkiloti homiyligida o‘tkazilgan mustaqil baholash xalqaro hamjamiyatning de-fakto “Tolibon” hukumati bilan bevosita aloqalarini kuchaytirishga chaqirdi.

"Logistika nuqtai nazaridan, AQSHda konsullik xodimlari va muassasalari ochiq bo‘lsa, Qo‘shma Shtatlarga yo‘l izlayotgan afg‘onlarga yordam berish osonroq bo‘lar edi", deydi Uilson markazidagi Janubiy Osiyo instituti direktori Maykl Kugelman.

Biroq, u Amerikaning Afg‘onistonga qaytishi xavfsizlikka tahdid bo‘lishi mumkinligidan ogohlantirdi.

Iqtisodiyot va tinchlik institutining 2023 yilgi Global terrorizm indeksiga ko‘ra, Afg‘onistonda terrorizm bilan bog‘liq zo‘ravonliklar so‘nggi ikki yil ichida 75 foizga kamaygan.

Bu pasayish “Tolibon”ning AQSH tomonidan qo‘llab-quvvatlangan sobiq Afg‘oniston hukumatiga qarshi urushini tugatish natijasida yuzaga kelgan ko‘rinadi.

“Tolibon” tinchlikni tiklash da’vosiga qaramay, ISHIDning Xuroson bo‘limi kabi terroristik guruhlar Afg‘onistonda hujumlar uyushtirib, yuzlab odamlarni, asosan diniy ozchiliklarni o‘ldirgan.