Men hammasini boricha, ro‘y-rost aytishga qaror qildim – To‘qayev

Qozog‘iston hukumati yanvar voqealari paytida sodir etilgan jinoyatlarni oqlash va ularni xalq qo‘zg‘oloni sifatida ko‘rsatishga urinishlarni qayd etmoqda. Bu haqda kecha, 16 noyabr kuni mamlakat Prezidenti Qosim-Jomart To‘qayev Olmaotada jamoatchilik bilan uchrashuvda aytib o‘tdi. 

“Afsuski, hozir jinoiy xatti-harakatlarni oqlash va ularni xalq qo‘zg‘oloni sifatida ko‘rsatishga urinishlarga guvoh bo‘lamiz. Yana takror aytmoqchiman: aholining tinch mitinglari bilan banditlar tomonidan sodir etilgan qonli jinoyatlarni aniq farqlashimiz kerak. Qat’iy va jasoratli harakatlar tufayli biz qonun va tartibni juda tez tiklashga muvaffaq bo‘ldik”, degan To‘qayev.

Prezidentning so‘zlariga ko‘ra, yanvar voqealari oldidan mamlakatdagi vaziyatni ataylab “silkitgan”lar bo‘lgan. 

“Ular turli yo‘llar bilan norozilik kayfiyatini kuchaytirdilar va jamiyatimizda bo‘linish maqsadini ko‘zladilar. Shu bois, ularning ko‘pchiligi yanvar fojiasiga ham bilvosita aybdor. Saylov oldidan bunday gaplarni aytish odat emasligini juda yaxshi bilaman. Men buni boricha qaror qildim, muhimi, bu haqiqat. Xalqimiz azaldan bug‘doyni somondan ajrata olgan. Shunday ekan, Qozog‘istonda bunday odamlarning siyosiy kelajagi yo‘q va bo‘lmaydi, deb ishonaman. Ammo ular mamlakatimizdagi vaziyatni izdan chiqarishga urinayotgan turli buzg‘unchi kuchlar qo‘lida qurolga aylanishi mumkinligini ham inkor etib bo‘lmaydi”, deydi Prezident.

U yanvar oyi boshida fitnachilar va radikallar davlat asosiga hujum qilganini esladi. 

“Mamlakatimizdagi barqarorlikni buzish uchun tinch mitinglardan foydalanishdi. Bu yerda tinch namoyishlar sabablarini va davlat to‘ntarishini amalga oshirishga uringan fitnachilarning maqsadlarini aniq ajratib ko‘rsatish kerak. Adolat g‘oyasining qadrsizlanishi, davlat va jamiyatning o‘zaro begonalashuvi yanvar fojiasiga olib keldi. Tinch namoyishlarda o‘nlab yillar davomida tizimli ijtimoiy-iqtisodiy muammolardan aziyat chekkan odamlar ishtirok etdi. Bu tushunarli. Biroq, jinoiy elementlarning boshqa maqsadlari bor edi. Ular oldindan tayyorlangan provokator va banditlardan foydalanib, fuqarolarning noroziligini tartibsizliklarga aylantirdi”, deydi prezident saylovi arafasida turgan To‘qayev.

Davlat rahbari, shuningdek, namoyishlar oqibatida Olmaotada tartibsizliklar avj olgani, vaziyat amalda nazoratdan chiqib ketganiga e’tibor qaratdi. 

“Ma’muriy binolar egallab olingan. Ko‘chaga chiqib, ular yo‘lidagi hamma narsani yo‘q qildi va talon-toroj qildi. Bir so‘z bilan aytganda, ular xohlagan narsani qilishdi. Ammo, og‘ir vaziyatga qaramay, fuqarolarimiz Olmaotaning buzilmas ruhini saqlab qolishga muvaffaq bo‘ldi. Aholi birlashdi va birga o‘z sevimli shahri himoyasiga keldi. Albatta, banditlar buni kutmagan edi”, deydi Qozog‘iston rahbari.

Qozog‘istondagi namoyish

Qozog‘istonda 2022 yilning birinchi kunlarida ommaviy norozilik namoyishlari boshlandi — mamlakat g‘arbidagi Janaozen va Aqtau shaharlari aholisi suyultirilgan gaz narxining ikki barobar oshishiga qarshi chiqdi. Keyinchalik norozilik namoyishlari boshqa shaharlarga, jumladan, eski poytaxt va Respublikaning eng yirik shahri Olma-otaga ham tarqaldi: u yerda talonchilik boshlandi, namoyishchilar davlat muassasalariga hujum qilishdi, qurol-yarog‘larni olib ketishdi. Bunga javoban rasmiylar 19 yanvarga qadar butun mamlakat bo‘ylab favqulodda holat e’lon qildi va aksilterror operatsiyasini boshladi. BMT ma’lumotlariga ko‘ra, Qozog‘istondagi namoyishlar chog‘ida 1000 ga yaqin odam jarohatlangan. Mamlakat Bosh prokuraturasi ma’lumotlariga ko‘ra, tartibsizliklar natijasida 4578 kishi jarohatlangan, 225 kishi halok bo‘lgan, ulardan 19 nafari xavfsizlik xizmati xodimlari.  

5 yanvar kuni ertalab Qozog‘iston Prezidenti Qosim-Jomart To‘qayev hukumatni iste’foga chiqardi va Xavfsizlik kengashiga o‘zini rahbar etib tayinladi. O‘z rahbarligidagi Xavfsizlik kengashining birinchi yig‘ilishida To‘qayev Qozog‘istondagi vaziyatni davlat yaxlitligiga putur yetkazuvchi deb baholadi va “terrorchilik tahdidini yengishda” KXSHTdan yordam so‘raganini aytdi. KXSHT Kollektiv xavfsizlik kengashi mamlakatdagi vaziyatni normallashtirish uchun Qozog‘istonga kollektiv tinchlikparvar kuchlarni yuborishga qaror qildi.

7 yanvar kuni To‘qayev terrorchilar, jumladan, xorijdan kelganlar ham qarshilik ko‘rsatishda davom etayotganini aytib, qurolini tashlamaganlarni yo‘q qilishga va’da berdi. Bundan tashqari, Prezident fuqarolarning tinch shaklda bildirilgan barcha talablari tinglanganini ta’kidladi. 

13 yanvar kuni KXSHT missiyasi muvaffaqiyatli yakunlangani e’lon qilindi. 19 yanvar kuni Qozog‘iston Mudofaa vazirligi Respublikada xorijlik harbiy xizmatchilar qolmaganini ochiqladi.