Жапаров Акаевнинг “бир қошиқ қони”дан кечди

Қирғизистон Республикаси Президенти Садир Жапаров собиқ президент Асқар Акаев “Қумтор” олтин конини ўзлаштириш билан боғлиқ даъво қилинган коррупция иши бўйича халқ олдида қилган хатоларини оқлаганини айтди. Бу ҳақда у бугун, 17 январь куни “Вечерний Бишкек” газетасида эълон қилинган интервьюсида гапирган. 

"Қумтор бўйича ҳуқуқий ҳужжатларни имзолаш жараёни давом этмоқда, биз уни баҳорга қадар якунлашни режалаштирмоқдамиз. Аммо Қумтор бизга ўтгани аллақачон маълум бўлди", деди Жапаров Қирғизистон ҳукуматининг конни ўзлаштиришни аввалроқ Канаданинг Centerra Gold компанияси олиб борган давлат назоратига олиш тўғрисидаги қарорини инобатга олиб. 

“Шу муносабат билан Асқар Акаевич (Акаев) икки марта тергов органларида сўроққа келди ва у барча саволларга жавоб берди. Асқар Акаевич шу тариқа ўзининг олдинги хатоларини тўлиқ оқлади. Собиқ бош раҳбарнинг кўрсатмаси. Тергов жараёнига собиқ бош вазирлар ва тергов билан ҳамкорлик қилган депутатларнинг кўрсатмалари ҳам таъсир кўрсатди”, дейди Жапаров. 

Президентга кўра, Қумтор иши бўйича кейинроқ батафсил маълумот берилади.

Қирғизистоннинг биринчи президенти Асқар Акайев 20 декабр куни ТАСС агентлигига Қирғизистонда 2005 йилдан бери унга нисбатан қўзғатилган барча жиноий ишлар тўхтатилганини айтди.  Бу ҳақда у Бишкекдан қайтгач,  Қумтор олтин кони ишида гувоҳ сифатида кўрсатма берганидан кейин маълум қилди.  Айни пайтда,  21 декабр куни Қирғизистон Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси “Қумтор” иши бўйича Акаевга қарши жиноий иш бўйича терговни давом эттираётганини маълум қилди. 

Маълумот учун, Асқар Акаев 1990 йилда Қирғизистон Президенти бўлди. 2005 йил март ойида давлат тўнтариши натижасида лавозимидан четлаштирилди ва хавфсизлик нуқтаи назаридан оиласи билан республикани тарк этишга мажбур бўлди. Шундан сўнг ватанида унга нисбатан бир неча жиноий иш қўзғатилган, жумладан, “Қумтор” иши. Биринчи президентнинг ўзи бу ишларни республиканинг янги ҳокимиятлари томонидан сиёсий таъқиб деб билади. Акаев ҳозирда Москвада истиқомат қилади ва ўқитувчилик ҳамда илмий фаолият билан шуғулланади.

Акаев 2021 йилнинг август ойида “Қумтор” кони бўйича шартнома тузишда йўл қўйган хатоларини тан олиб, қирғиз халқидан кечирим сўраган эди. 

Эслатиб ўтамиз, жорий йилнинг 2 август куни 16 йил мобайнида Россияда яшаб келган Акаев ватани — Қирғизистонга қайтарилди. Дастлаб, собиқ Президенти “Қумтор” олтин кони бўйича Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси томонидан сўроқ қилинди. Сўнгра, у давлат раҳбари Садир Жапаров билан учрашди. Учрашувдан сўнг, Асқар Акаев матбуот анжуманида Қирғизистон Президентига “ҳамма нарсани айтиб бериш” имконияти учун миннатдорлик билдирган.   

Маълумот ўрнида, Асқар Акаев Қирғизистонни 1991 йилдан 2005 йилгача бошқарган, у давлат тўнтариши натижасида лавозимидан четлатилган. У 2005 йилдан бери Россияда бўлиб, илмий фаолият билан шуғулланган. 2021 йилнинг июль ойида Акаев халқаро қидирувга берилган. Қирғизистоннинг собиқ Бош вазири Феликс Куловнинг айтишича, собиқ президентнинг ўзи ихтиёрий равишда Бишкекка келиб, “Қумтор”га қарши жиноий иш доирасида гувоҳлик берган.

Акаев Қирғизистонга сўнгги бор 2021 йилнинг декабрь ойида келди.