Россияда қурилиш ҳудудида Ўзбекистонга алоқадор қадимий хазина топилди

Россия Фанлар академиясининг Археология институти экспедицияси томонидан Великий Новгороднинг София томонида олиб борилган қазишмалар пайтида X асрнинг охирги чорагида кумуш тақинчоқлар ва тангалар хазинаси топилди. Бу ҳақда Археология институти матбуот хизмати хабар берди.

Ҳаммаси бўлиб 1,9 мингга яқин ашё топилган. Қазишмалар 2024 йил июлдан сентябргача қурилиш зонасида бўлиб ўтди. София шаҳарнинг тарихий тумани, Волхов дарёсининг чап қирғоғида жойлашган. Топилган хазинага “Воздвиженский” номи берилди. Унга 1,8 мингга яқин тўлиқ ва парчаланган кумуш тангалар, 80 дан ортиқ кумуш тақинчоқлар киради. Унинг вазни тахминан 3 кг.

“Хазина қурилишдан олдин олиб борилган қазишмалар натижасида топилган. Бу Новгород ва бошқа қадимий шаҳарларда қутқарув қазишмаларини ташкил этишнинг мавжуд тизими самарадорлигининг ишончли тасдиғидир, бу бизга ўрта асрлардаги Россия тарихи бўйича янги материалларни олиш имконини беради”, деди Россия Фанлар академиясининг археология институти директори, Россия Фанлар академиясининг вице-президенти Николай Макаров.

Хазинадаги тангаларнинг асосий қисмини Яқин Шарқ ва Марказий Осиёда зарб қилинган Араб халифалигининг дирҳамлари ташкил этган. Уларнинг географияси жуда кенг: улар орасида Бағдод, Амид ва Ироқ, Эрон, Туркия, Сурия ҳамда Афғонистон ҳудудидаги бошқа жойларда чиқарилган Араб халифалигининг куфий дирҳамлари бор. Тангаларнинг энг қадимгиси 974–975 йилларга тўғри келади. Хазинанинг кичикроқ қисми безаклардан иборат. Ҳаммаси бўлиб археологлар 80 га яқин нарсаларни топишга муваффақ бўлди. Улар орасида кумуш узуклар, тугмалар, хочлар ва маржонларни кўриш мумкин.

Улар орасида тангаларнинг катта қисми Сомонийлар сулоласи амирларининг дирҳамлари бўлиб, Исмоил ибн Аҳмад (892–907) дан Мансур ибн Нуҳ (961–976) гача бўлган барча қонуний ҳукмдорларнинг масалалари акс эттирилган. Сомонийлар дирҳамлари Андараб, Балх, Бухоро, Самарқанд ва Шошда чиқарилган.

Хазина куфий тангалардан ташқари Шаҳаншоҳ Хусрав II (591-628) нинг сосоний драхмаси, император Отто I нинг немис динори (936–973) ва тўққизта Византия милиариси: саккизтаси император Константин VII Порфирогенетос (995–95) ва Жон Тзимискес (969-976) га алоқадор. Тангалар маржон сифатида ишлатилган.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Мисрнинг Мемфис шаҳрида жойлашган Саккара некрополидан қадимги дунёга тегишли бўлган қимматбаҳо хазиналар ва саркофаг топилганди. Қабр милоддан аввалги 2649-2150 йилларга тегишлидир. У тарихий даврга оид қабрлар ва артефактларни ўз ичига олган. Археологлар қабрдан нодир хазиналар, ёрқин рангли ниқоб ва иккинчи сулола (милоддан аввалги 2890-2686) даврига оид кичкина боланинг қолдиқларини топишган.