Чехия Россия нефтидан бутунлай воз кечди

Чехия 60 йил давом этган тарихдан сўнг Россиядан нефть импортини тўлиқ тўхтатди ва эндиликда фақат ғарбий йўналишлар орқали етказиб берилаётган, Россияга алоқаси бўлмаган нефтни харид қилмоқда. Бу ҳақда “Reuters” хабар берди.

“Россияга қарамлигимиз якунланди. Тарихда илк бор Чехия Республикаси тўлиқ Россияга боғлиқ бўлмаган нефть билан таъминланмоқда”, деди Чехия Бош вазири Петр Фиала “Reuters”га берган изоҳида.

Украинадаги уруш бошлангунига қадар Россиядан келувчи “Дружба” (Дўстлик) қувур тизими мамлакатга йиллик нефть импортининг деярли ярмини амалга оширган. Бироқ Россия тажовузи бошланганидан сўнг Чехия бу қарамликни қисқартиришга ҳаракат қилди. 2024 йилнинг охирида мамлакатнинг MERO компанияси Германиядан ўтувчи Трансальпий қувурни (TAL) модернизация қилишни якунлади. Бу қувур орқали Италиянинг Триест портига борадиган танкерлардан нефть олиб кирилади.

Натижада Чехия учун нефть таъминоти йилига 8 миллион тоннагача оширилди. Бу мамлакат эҳтиёжини тўлиқ қоплаш учун етарли.

Маълумот учун, 2013-2023 йилларда Чехия “Дружба” орқали ҳар йили деярли 3,5-4,3 миллион тонна нефть импорт қилган (пандемия бошланган 2020 йилда бу кўрсаткич 3 миллионга тушган эди). 2023 йилда эса Россиядан олиб кирилган нефть ҳажми 2 миллион 715 минг тоннани ташкил этди – бу ҳатто пандемия давридагидан ҳам кам. Бу эса умумий 6,5 миллион тонналик импортнинг 42 фоизини ташкил қилган. Қолган нефть TAL орқали етказилган.

Шунингдек, барқарор таъминотни таъминлаш мақсадида Чехиянинг Orlen Unipetrol компанияси денгиз йўли орқали қўшимча нефть етказиб бериш бўйича Норвегия билан шартномалар имзолаганини эълон қилди. Бу нефть ҳам TAL қувури орқали етказилади.

“Дружба” – дунёдаги энг йирик магистраль нефть қувурларидан бири бўлиб, у 1960 йилларда Совет Иттифоқининг Волга-Ураль нефть-газ минтақасидан Польша, Венгрия, Чехословакия ва ГДР каби социалистик мамлакатларга нефть етказиш учун қурилган эди.

Чехия импортни тўхтатганидан сўнг “Дружба” ҳозирда фақат Венгрия ва Словакияга хизмат қилмоқда. Айни пайтда Европа Иттифоқи 2027 йилгача Россия нефть ва газига тўлиқ эмбарго жорий этишни режалаштирган. Еврокомиссия бунга эришиш бўйича чораларни ишлаб чиқмоқда.

Эслатиб ўтамиз, ўтган йилнинг декабрь ойида Олий Евроосиё иқтисодий кенгаши саммити якунлари бўйича ўтказган матбуот анжуманида Россия Президенти Владимир Путин газни Польша орқали Европа давлатларига етказиб беришни таклиф қилганди. Путинга кўра, Россия Европага газ етказиб беришдан ҳеч қачон бош тортмаган ва ҳар доим иқтисодий масалаларни сиёсатсизлаштириш тарафдори бўлган.