15 Ғарб давлати Фаластин давлатини тан олишга чақирмоқда

Франция бошчилигидаги 15 Ғарб давлати қўшма баёнот чиқариб, мустақил Фаластин давлатини тан олишга чақирди. Ҳужжат Ташқи ишлар вазирлари томонидан Нью-Йоркда Фаластин-Исроил можаросига бағишланган анжуман якунлари бўйича имзоланган. Ҳужжат матни бугун, 30 июль куни Франция Ташқи ишлар вазири Жан-Ноэль Барро томонидан эълон қилинди.

Ўтган ҳафта Франция сентябрь ойида Фаластин давлатини расман тан олиш ниятини эълон қилган биринчи йирик Ғарб давлати бўлди. Бу қарор Исроил ва АҚШ томонидан танқид қилинган, бироқ қатор давлатлар уни қўллаб-қувватлаган.

Кеча, 29 июль куни Буюк Британия ва Мальта ҳам Фаластин давлатини тан олиш имкониятини эълон қилди.

Финляндия, Ирландия, Испания, Португалия, Люксембург, Словения, Мальта, Андорра, Сан-Марино, Норвегия, Исландия, Австралия, Канада ва Янги Зеландия Ташқи ишлар вазирлари томонидан имзоланган қўшма баёнотда Фаластиннинг ҲАМАС гуруҳининг 2023 йил 7 октябрь куни Исроилга қилган ҳужуми қораланади ва мезбонларни озод қилишга чақиради. Шу билан бирга, имзо чеккан томонлар Исроилнинг ҲАМАСга қарши амалиётини давом эттираётган Ғазо секторидаги оғир гуманитар вазиятга ишора қилиб, ҳарбий ҳаракатларни тўхтатишга чақирмоқда. Улар Ғазо секторини қайта қуриш, ҲАМАСни қуролсизлантириш ва минтақани бошқаришдан четлаштиришни ўз ичига олган “келажак модели” устида ишлашга тайёр эканини билдиради.

Улар, шунингдек, Фаластин маъмурияти сайловлар ўтказиш ва бўлажак Фаластин давлатини демилитаризация қилиш каби қатор мажбуриятларни ўз зиммасига олганини қайд этди. Вазирлар ўз мамлакатлари Фаластин давлатини тан олишга "аллақачон тан олгани, билдирган ёки тайёр эканлигини" билдирган ва бошқа давлатларни уларга қўшилишга чақирган.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти резолюцияларига кўра, Британиянинг собиқ Фаластин мандати ҳудудида икки давлат – яҳудий ва араб давлати яратилиши керак эди. Яҳудий Исроил давлати 1948 йилда ташкил этилган. Фаластин давлати ўшанда ташкил этилмаган, у учун режалаштирилган ҳудудлар аввал Миср ва Иордания, кейин эса Исроил назоратига ўтган.

Кейинчалик Фаластин маъмурияти тузилди, унинг расмийлари Фаластин давлати мустақиллигини халқаро тан олишга интилмоқда. Айни пайтда уни БМТга аъзо 150 га яқин давлат тан олган. АҚШ ва Исроил Фаластин давлатини тан олишдан бош тортмоқда. Германия ҳам бунга ҳозирча тайёр эмас.

БМТ резолюцияларига кўра, Фаластин давлати ҳудуди қисман Фаластин маъмурияти назорати остидаги Иордан дарёсининг ғарбий соҳилидан, шунингдек, Ғазо сектори ва Шарқий Қуддусдан иборат бўлиши керак. Бу ҳудудларнинг катта қисмини назорат қилаётган Исроил бундай чегараларга рози эмас.

Айни пайтда Ғазо сектори қисман ҲАМАС назорати остида.