Банк соҳасидаги муаммолар маълум қилинди. Стратегиядан қандай мақсад кўзланган?

Ўзбекистон Президенти “2020–2025 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон Республикасининг банк тизимини ислоҳ қилиш стратегияси тўғрисида”ги фармонни имзолагани ҳақида хабар берган эдик.

Молия вазирлиги стратегия бўйича қўшимча маълумот бериб, банк секторининг бугунги кундаги асосий муаммоларини маълум қилди. Булар:

•    Давлат ресурсларига юқори боғлиқлик ва имтиёзли кредитларнинг юқори улуши - умумий портфелининг 60 фоиздан ортиқ;

•    Молиявий барқарорликнинг етарли эмаслиги - 2017-2019 йилларда юқори ликвидли активларнинг улуши 23 фоиздан 11 фоизгача камайди;

•    Хавфларнинг юқори концентрацияси - давлат иштироки мавжуд ҳар банкнинг топ-10 қарз олувчилари улушига умумий кредит портфелининг 36 фоизи тўғри келади;

•    Давлатнинг доминант ўрни - активларнинг 85 фоизи;

•    Молиявий хизматларнинг паст даражадаги мавжудлиги - кредитларнинг фақат 19 фоизи жисмоний шахсларга тўғри келади (дунёда - 40 фоиз).

Билдирилишича, стратегия 4 та асосий вазифани ҳал қилиш имконини беради. Булар:

•    Банк тизими самарадорлигини ошириш;

•    Унинг молиявий барқарорлигини таъминлаш;

•    Секторда давлат улушини камайтириш;

•    Хизматлар кўлами ва сифатини яхшилаш.

2025 йилгача қуйидаги мақсадларга эришилади:

•    Давлат иштирокисиз банклар активларининг 15 фоиздан 60 фоизга ўсиши;

•    Банкларнинг хусусий сектор олдидаги мажбуриятларининг 28 фоиздан 70 фоизгача ўсиши;

•    Банкдан ташқари кредит ташкилотлари улушининг 0,35 фоиздан 7 фоизгача ўсиши;

•    Камида 3 та банк капиталига камида 3 хорижий инвесторни жалб қилиш.

Нима учун стратегияни қабул қилиш керак эди?

Бунинг сабаби – банк секторида тўпланган муаммоларни республика молия тизимининг асосий таркибий қисми сифатида ҳал этиш зарурияти. Улар орасида: давлатнинг ҳаддан ташқари мавжудлиги, рақобат камлиги, корпоратив бошқарув ва банк хизматларининг замонавий талабларга мос келмаслиги, шунингдек, дунйода қўлланилаётган Профил технологияларининг нисбатан паст даражада ривожланиши.

Давлат ушбу тизимда ўз иштирокини қандай камайтиради?

Бу ҳужжатнинг энг муҳим таркибий қисмларидан бири. Стратегия Халқаро молия корпорацияси, Европа тикланиш ва тараққиёт банки, Осиё тараққиёт банки каби халқаро молия институтлари (ХМИ) нинг фаол кўмагида давлат банкларининг аксарият қисмини амалга оширишни назарда тутади. Энг ижобий таъсирга эришиш учун икки босқич режалаштирилган:

1 - халқаро даражадаги маслаҳатчиларни жалб қилган ҳолда, шу жумладан, ХМИдан банкларни конвертатсия қилиш;

2 -давлат улушини ушбу бизнесда кўп йиллик ижобий тажрибага эга бўлган ва секторга энг янги эчимларни келтириб чиқарадиган, жаҳон стандартларига мувофиқ барқарор ишлашини таъминлайдиган стратегик инвесторларга хусусийлаштириш.