Трампнинг савдо уруши: божлар энди автомобилларга ҳам таъсир қилади

АҚШ Президенти Дональд Трамп бугун, 27 март куни 1962 йилги “Савдони кенгайтириш тўғрисидаги” қонуннинг 232-бўлимига таяниб, автомобиллар ва айрим автомобиль эҳтиёт қисмларининг импортига 25 фоизлик бож жорий этиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Эълон қилинган ушбу қарор Президент назарида АҚШ миллий хавфсизлигига таҳдид солаётган савдо амалиётларига қарши курашишга қаратилган. Бу ҳақда Оқ уй матбуот хизмати хабар берди.

Дональд Трамп маъмурияти бу қадамни АҚШ автомобиль саноатини ҳимоя қилиш зарурати билан изоҳламоқда, чунки у миллий хавфсизлик учун муҳим ҳисобланади. Баёнотда ҳаддан ташқари кўп импорт маҳаллий саноат базаси ва АҚШ таъминот занжирларини заифлаштириб, мамлакат хавфсизлигига таҳдид солаётгани қайд этилган.

Янги божлар 25 фоиз миқдорида импорт қилинаётган енгил автомобилларга – седанлар, йўлтанламаслар, кроссоверлар, минивенлар ва юк фургонларига, шунингдек, енгил юк машиналари ва муҳим автомобиль эҳтиёт қисмларига, жумладан двигателлар, узатмали қутилар, куч агрегатлари ва электр компонентларга нисбатан қўлланилади. Баёнотда, шунингдек, зарурият туғилганда бож олинадиган эҳтиёт қисмлар рўйхатини кенгайтириш имконияти кўзда тутилган.

АҚШ–Мексика–Канада келишувининг (USMCA) иштирокчи давлатларидан автомобиль импорт қилувчилар учун АҚШ таркибини сертификатлаш имконияти берилади, шунда 25 фоизлик бож фақат АҚШда ишлаб чиқарилмаган таркибга нисбатан қўлланади. USMCA талабларга жавоб берадиган автомобиль эҳтиёт қисмлари ҳозирча бождан озод этилади, то Савдо вазири АҚШ Божхона ва чегара хизматлари билан биргаликда уларнинг АҚШда ишлаб чиқарилмаган қисмларига бож қўллаш тартибини ишлаб чиқмагунича.

Ушбу қарорни қўшимча асослаш мақсадида маъмурият COVID -19 пандемияси сабаб юзага чиққан глобал таъминот занжири заифликларига ишора қилади ва маҳаллий саноат базасини мустаҳкамлаш зарурлигини таъкидлайди. Баёнотда шунингдек, мавжуд савдо битимлари ва қонунчилик АҚШ автомобиль импортидан келиб чиқадиган миллий хавфсизлик таҳдидларини юмшатиш учун етарли эмаслиги қайд этилган.

Баёнотда АҚШ автомобиль саноатидаги муаммоларни акс эттирувчи рақамлар келтирилган. 1985 йилда АҚШ корхоналари мамлакатда ишлаб чиқарилган автомобилларнинг 97 фоизини ишлаб чиқарган бўлса, 2024 йилда 16 миллионта сотилган автомобилнинг 50 фоизи импорт қилинган. Баҳолашларга кўра, АҚШда сотилган автомобилларнинг атиги 25 фоизи америкалик ишлаб чиқарилган деб ҳисобланиши мумкин. 2024 йилда АҚШнинг автомобиль эҳтиёт қисмлари бўйича савдо тақчиллиги 93,5 миллиард долларни ташкил этган. Шунингдек, 2000 йилдан буён автомобиль эҳтиёт қисмлари ишлаб чиқариш соҳасидаги иш ўринлари 34 фоизга қисқаргани ва АҚШ автомобиль саноати тадқиқот ва ишланмалар соҳасида ортда қолаётгани таъкидланган.

Баёнотда тарифларнинг миллий хавфсизликни ҳимоя қилиш ва иқтисодий мақсадларга эришиш воситаси сифатида самарадорлиги таъкидланган. Тарифларнинг АҚШ иқтисодиётига ижобий таъсирини тасдиқловчи бир қатор тадқиқотлар келтирилган, жумладан ишлаб чиқаришни қайтариш, маҳаллий ишлаб чиқаришни рағбатлантириш ва инфляцияга сезиларли таъсир кўрсатмаслиги. Шунингдек, собиқ молия вазири Жанет Елленнинг фикри келтирилиб, у тарифлар америкалик истеъмолчилар учун нархларнинг ошишига олиб келмаслигини таъкидлагани эслатиб ўтилган.

Эслатиб ўтамиз, февраль ойининг охирида АҚШ Президенти Дональд Трамп Европа Иттифоқидан импорт қилинадиган товарлар, жумладан, автомобилларга 25 фоиз бож жорий этишини эълон қилган эди. Ўшанда АҚШ Президенти ЕИни АҚШга зарар етказиш мақсадида яратилган тузилма деб атаган ва Европа мамлакатлари аввалдан АҚШга нисбатан душманона муносабатда бўлганини таъкидлаган эди. 12 март куни Еврокомиссия АҚШ томонидан эълон қилинган ва жорий йил апрель ойи ўрталарида кучга кирадиган божхона тарифларига жавобан чора кўришини эълон қилди. Унга кўра, ЕИ божлари саноат маҳсулотларига, жумладан, пўлат ва алюминий маҳсулотлари, маиший техника ҳамда хўжалик анжомларига жорий қилинади. Шунингдек, бу чоралар қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ҳам қамраб олади: мол гўшти, денгиз маҳсулотлари, тухум, сут маҳсулотлари ва сабзавотлар.