Tramp yadro sinovlari haqidagi savoldan qochdi

AQSH Prezidenti Donald Tramp jurnalistlar bilan suhbat chog‘ida yerosti yadroviy sinovlarini qayta boshlash masalasiga aniq javob bermadi. Oq uy rahbari Air Force One samolyotida jurnalistlar bergan savoldan qochishga harakat qilgan.

Tramp AQSH ayrim sinovlarni o‘tkazishini tasdiqlab, boshqa davlatlar qilayotgan bir paytda, Amerika ham buni amalga oshirishini aytgan.

“Agar boshqa davlatlar buni qilayotgan bo‘lsa, biz ham qilamiz”, degan Tramp. 

Prezident ushbu sinovlar aniq qachondan boshlanishi masalasiga esa mujmal javob bergan. 

“Sizlar buni juda yaqin orada bilib olasizlar, lekin ha, biz muayyan sinovlar o‘tkazamiz”, degan Tramp. 

Uning so‘zlariga ko‘ra, Pentagon 33 yillik tanaffusdan so‘ng yadroviy qurollarni sinovdan o‘tkazishni boshlaydi. 

“Qo‘shma Shtatlar boshqa har qanday davlatga qaraganda ko‘proq yadroviy qurolga ega. Bunga, jumladan, mavjud qurollarni to‘liq yangilash ishlariga mening birinchi prezidentlik muddatim davomida erishildi. Juda katta vayronkor kuch tufayli men buni qilishdan nafratlandim, lekin boshqa choram yo‘q edi! Rossiya ikkinchi, Xitoy esa uchinchi o‘rinda, lekin hatto 5 yil ichida ham shunday bo‘ladi. Boshqa mamlakatlar dasturlarni sinovdan o‘tkazayotgani sababli, men Mudofaa vazirligiga yadroviy qurollarimizni teng asosda sinovdan o‘tkazishni boshlashni buyurdim. Bu jarayon darhol boshlanadi”, degan Oq uy rahbari. 

Ma’lumot uchun, Qo‘shma Shtatlar 1992 yildan beri bir tomonlama moratoriyga amal qilib, yadroviy sinovlar o‘tkazmagan. Ushbu moratoriy “Sovuq urush” davrida faol ishlatilgan yadroviy sinov maydonchalarida keng ko‘lamli yerosti portlashlarini to‘xtatishni anglatadi. 1996 yilda Qo‘shma Shtatlar “Yadroviy sinovlarni keng qamrovli taqiqlash to‘g‘risida”gi shartnomani imzoladi, ammo hujjat Kongress tomonidan hech qachon ratifikatsiya qilinmadi, bu esa Vashington uchun qonuniy majburiy emasligini ko‘rsatdi. Shunga qaramay, Amerika rasmiylari amalda moratoriyni saqlab qoldi va faqat kompyuter modellashtirish va yadroviy portlashlarsiz subkritik sinovlarni o‘tkazdi.

Vashingtonning qarori Rossiya “Burevestnik” yadroviy raketasini sinovdan o‘tkazishning keyingi bosqichini e’lon qilganidan ko‘p o‘tmay qabul qilindi. Rossiya Bosh shtabi boshlig‘i Valeriy Gerasimov 26 oktyabr kuni Prezident Vladimir Putinga muvaffaqiyatli sinov haqida xabar berdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, raketa 15 soat ichida taxminan 14 ming km masofani bosib o‘tgan va bu uni yoqilg‘i quyishsiz butun dunyo bo‘ylab aylanib chiqishiga bemalol yetadi.

“Burevestnik” so‘nggi yillarda eng ko‘p muhokama qilingan Rossiya strategik qurol loyihalaridan biridir. Uning og‘irligi 300 kilogrammgacha, maksimal tezligi soatiga 200 kilometrgacha, kruiz tezligi soatiga 80–120 kilometrni tashkil qiladi va 200 metrdan 3500 metrgacha balandlikda ishlaydi.

U birinchi marta 2018 yilda namoyish etilgan. Konseptual jihatdan u raketaga qarshi mudofaa tizimlaridan qochish uchun mo‘ljallangan, qisman past balandlikda murakkab trayektoriyani tanlash imkoniyatiga ega.

O‘z navbatida, Kreml “Burevestnik” sinovlari Rossiya-Amerika munosabatlariga ta’sir qilmasligi kerakligini ta’kidlamoqda. Prezident matbuot kotibi Dmitriy Peskov: “Bu yerda Moskva va Vashington o‘rtasidagi munosabatlarni buzishi mumkin bo‘lgan yoki buzishi kerak bo‘lgan hech narsa yo‘q”, deb ta’kidlagan.