Бутун дунёда озиқ-овқат нархи ошди. Сабаб нима?

Глобал иқлим ўзгариши оқибатида юзага келган экстремал об-ҳаво шароити бутун дунё бўйлаб озиқ-овқат нархларининг ошишига сабаб бўлмоқда. Бу ҳақда “The Financial Times” Барселона Суперкомпьютер маркази тадқиқотига таяниб хабар берди.

Мутахассислар илгари ҳам шунга ўхшаш таҳлилларни ўтказган, аммо улар ҳосилдорликни пасайтирадиган ва таъминотни қисқартирадиган юқори ҳароратлар узоқ муддатда озиқ-овқат нархининг умумий ошишига қандай ҳисса қўшишини кўриб чиқди. Янги тадқиқот шуни кўрсатадики, алоҳида озиқ-овқат маҳсулотларининг нархларида ҳам қисқа муддатли ўсишлар бўлиши мумкин, бу эса ўз навбатида инфляцияга олиб келади.

Тадқиқот ўнлаб экстремал иқлим ҳодисаларини нархларнинг бундай кескин кўтарилиши билан бевосита боғлайди ва озиқ-овқат тизимларининг атроф-муҳит таъсирига тобора кучайиб бораётган заифлигини кўрсатади.

Масалан, ўтган йили Европада зайтун мойи нархи Испания жанубида 2022 ва 2023 йилларда узоқ давом этган қурғоқчиликдан сўнг 50 фоизга кўтарилди. Ҳиндистонда 2024 йилнинг май ойидаги ҳаддан ташқари иссиқлик туфайли пиёз нархи 89 фоизга, Кореяда эса ёзги рекорд жазирамадан кейин карам нархи 70 фоизга кўтарилди.

Японияда гуруч нархи август ойида минтақада кузатилган жазирама тўлқинидан сўнг сентябрь ойида 48 фоизга ошди. Хитойда худди шу сабаб билан сабзавот нархи 30 фоизга ошган. Калифорнияда Аризона сабзавотлари қурғоқчиликдан кейин 2022 йилнинг ноябрь ойида 80 фоизга қимматлашди.

Тадқиқотнинг етакчи муаллифи Максимилиан Коц санаб ўтилган об-ҳаво ҳодисаларининг аксарияти “тарихий нуқтаи назардан мисли кўрилмаган” эканини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, иқлим барқарор бўлган ва антропоген чиқиндилар таъсирига учрамаганида ҳарорат мутахассислар кутган диапазондан анча юқори бўлган.

Бундан ташқари, таҳлилчилар озиқ-овқат нархларининг кескин ўсиши савдо орқали маълум минтақалардан дунёнинг қолган қисмига тарқалмоқда, деган хулосага келган. Мисол учун, Гана ва Кот-дʼИвуарда қурғоқчилик ва ҳаддан ташқари иссиқлик туфайли какао нархи уч баробарга ошганидан сўнг, Буюк Британияда шоколад нархи кескин кўтарилди.

“Инфляциянинг асосий омили озиқ-овқат нархларининг ошиши ҳисобланади”, дейди тадқиқот муаллифлари.

Шундай қилиб, экспертларга кўра, ғайритабиий юқори ҳароратлар дунёдаги умумий инфляция даражасига бевосита таъсир қилади.

“Тадқиқот шуни кўрсатдики, озиқ-овқат нархлари одатда экстремал об-ҳаво ҳодисасидан кейин бир неча ой ичида кўтарилади, бу тенденция иқлим ўзгариши кучайган сари тез-тез учрайди”, дейди экспертлар.