АҚШ Эроннинг ядровий юрагини қанчалик шикастлади?

Жорий йилнинг 21 июнь оқшомида Америка Қўшма Штатлари Эрондаги учта асосий ядро объектига зарба берди. Кеча, 22 июнь куни Пентагон расмийлари ушбу объектлар “жуда жиддий зарар ва вайронагарчиликка учраганини” маълум қилди. “The New York Times” сунъий йўлдош тасвирларига таяниб, уларнинг қанчалик зарарланганини таҳлил қилди.

Расмийларнинг айтишича, еттита АҚШ ҳарбий самолёти Фордодаги ядро объектига, шунингдек, Натанздаги объектларга 13,6 тонна оғирликдаги бункербузар ракеталарини ташлаган. АҚШ ҳарбий-денгиз флоти сувости кемаси эса учинчи нишон – Исфаҳондаги объектга йигирмадан ортиқ қанотли ракета учирган.

Улар, шунингдек, Эрон ҳали ҳам ядро қуроли ишлаб чиқариш имкониятига эга ёки йўқлиги ҳақида хулоса қилишга ҳали эрта эканини, шунингдек, мавжуд бойитилган уран захиралари қаерда экани номаълумлигини айтди.

“The New York Times” таҳлил қилган сунъий йўлдош тасвирлари АҚШ зарбалари оқибатида Эрондаги учта ядро объектига етган зарарнинг кўламини кўрсатади.

Фордо

Фордо – бу Эроннинг уранни бойитиш бўйича энг муҳим объекти бўлиб, ҳужумлардан ҳимоя қилиш учун чуқур тоғ қарида қурилган. АҚШ зарбаларидан сўнг олинган янги сунъий йўлдош тасвирларида зарар етказилган жойлар ва АҚШ бункербузар бомбаларининг эҳтимолий кириш нуқталари кўрсатилган. Тасвирларда ер сатҳида сезиларли ўзгаришлар ва ҳужум эҳтимоли бўлган жойларда кулранг чанг қатлами аниқ кўринади.

Юқори лавозимли АҚШ расмийси Фордога қилинган зарба ушбу яхши мустаҳкамланган объектни бутунлай йўқ қилмаганини тан олди, аммо у зарбанинг жиддий бўлганини ва объектни “мавзудан чиқариб ташлаганини” таъкидлади. Унинг айтишича, ҳатто ўнлаб бункербузар бомбалар ҳам ушбу иншоотни бутунлай йўқ қила олмайди.

Нашр таҳлили АҚШ Фордога нишон қилинган зарбаларни икки вентиляция шахтаси жойлашган нуқтага айнан йўналтирган бўлиши мумкинлигини кўрсатмоқда. Бу шахталар ядро иншооти учун ҳаво айланиши ва иссиқлик чиқишини таъминлайди, шунинг учун улар вайрон қилинган тақдирда бутун объект фаолияти фалажланади. Бироқ бир эронлик депутат ижтимоий тармоқда объект “анча олдин” эвакуация қилинганини айтди.

Натанз

Натанз – Эроннинг энг йирик уран бойитиш маркази бўлиб, илгари ҳам кўп бор Исроил ҳужумларига нишон бўлган. АҚШ томонидан амалга оширилган ҳужумлар бу сафар ер остидаги бойитиш залларига қаратилган бўлиши мумкин. Кеча, 22 июнь кунги сунъий йўлдош тасвирларида ушбу ер ости иншоотлари жойлашган ҳудудда икки катта кратер (портлаш оқибатида) мавжудлиги қайд этилган.

Жорий йилнинг 13 июнь куни, Исроил зарбаларининг биринчи кунида Натанздаги ерусти иншоотлари ҳам зарар кўрган. Уч кун ўтиб, Халқаро атом энергияси агентлиги (МАГАТЭ) бу ҳужумлар оқибатида электр инфратузилмаси ишдан чиққанини ва бу ҳолат сентрафугаларга ҳам зарар етказган бўлиши мумкинлигини билдирган.

Исфаҳон

Исфаҳон яқинидаги ядро комплексида қурол даражасига яқин бўлган ядро ёқилғиси сақланиши айтилмоқда. АҚШ ҳужумларидан сўнг олинган янги сунъий йўлдош тасвирларида ушбу комплексдаги бир нечта ер усти иншоотларига зарар етгани кўринади. Халқаро инспекторлар икки ҳафта олдин бу ерга ташриф буюрган бўлишса-да, Эрон расмийлари сўнгги кунларда ёқилғи бошқа жойга кўчирилган бўлиши мумкинлигини истисно этмаган.

Агар бу объектларга етказилган зарар катта бўлса, бу Эрон ядро дастурини йиллар давомида орқага суриши мумкин. Бироқ агар Эроннинг муқобил яширин объектлари мавжуд бўлса, бу имконни истисно қилиб бўлмайди.