O‘zbekiston investitsiya jalb qilish bo‘yicha Markaziy Osiyoda yetakchi bo‘ldi

Jamiyat

image

Jahon banki global iqtisodiyot 2020 yilda 3,5 foizga tushib ketganidan keyin 2021 yilda 5,6 foizga ko‘tarilishini bashorat qilmoqda. Markaziy Osiyo (MO) mamlakatlarida esa o‘sish yiliga 3,7 foiz bo‘lishi aytilmoqda. Eng yirik iqtisodiy o‘sish O‘zbekiston (+4,8 foiz) va Tojikistonda (+5,3 foiz) bo‘lishi kutilmoqda. O‘z navbatida, o‘sish Qozog‘istonda 3,2 foizni, Qirg‘izistonda esa 3,8 foizni tashkil etishi mumkin.
 
Umuman olganda, xalqaro institutsional kompaniyalar mutaxassislari investitsiyalarni jalb qilish Markaziy Osiyodagi inqirozdan keyin iqtisodiyotni tiklashning asosiy omili ekanini ta’kidlamoqda. Shunday qilib, investitsion jozibadorlik mamlakatlar rivojlanishida asosiy rol o‘ynaydi.

Finprom.kz tomonidan tuzilgan sharhdan ko‘rinib turibdiki, bugungi kunda Markaziy Osiyo mamlakatlari xorijiy investitsiyalar uchun jozibador. Quyidagi ijobiy omillarni qayd etish mumkin:

• foydali qazilmalar;
• savdo-sotiqdan tashqari sohalar uchun yangi bozorlar;
• makroiqtisodiy barqarorlik;
• yirik ichki bozor;
• arzon ish kuchi;
• iqtisodiyot tarmoqlarining yuqori o‘sish salohiyati;
• ishbilarmonlik muhitini yaxshilash.

2019 yilgi koronavirus tufayli yuzaga kelgan inqirozgacha to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar (TXI) oqimi barcha MO mamlakatlarida ijobiy dinamika ko‘rsatdi va o‘sish sur’atlari umuman dunyoga qaraganda yuqori bo‘ldi. Shunday qilib, 2019 yilda MO mamlakatlariga qilingan TXIning umumiy hajmi qariyb 10 foizga oshib, 32,2 milliard AQSH dollarini tashkil etgandi. Qayd etish kerakki, ushbu davrda to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarning oqimi butun dunyoda atigi 3 foizga oshdi. 2020 yilda esa koronavirus tufayli vujudga kelgan iqtisodiy muhit sabab MOga qilingan TXIning hajmi sezilarli kamayib, 20,7 milliard AQSH dollariga teng bo‘ldi.

Bugungi kunda MO mamlakatlari bir-biri bilan faol raqobatlashmoqda. Bu esa investitsion muhitni yaxshilab, mintaqa obro‘siga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. So‘nggi yillarda O‘zbekiston juda yuqori natijalarni ko‘rsatmoqda. Shunday qilib, 2019 yilgi koronavirus tufayli yuzaga kelgan inqirozgacha xorijiy investitsiyalar oqimining o‘sishi bo‘yicha O‘zbekiston yetakchiga aylandi. Bir yil davomida tashqi investitsiyalar hajmi birdaniga 2,3 baravar oshib, 4,2 milliard AQSH dollarini tashkil etdi. Neftni qayta ishlash, neft qazib olish va kimyo sanoati O‘zbekistonga sarmoyadorlarni jalb qilmoqda. Eng katta qiziqishni Xitoy, Germaniya, AQSH, Rossiya davlatlari bildirgan.

Shu bilan birga, Qozog‘istonda 2019 yilda xorijiy investitsiyalarning kirib kelishi 2018 yilga nisbatan o‘zgarmadi, garchi mamlakat jalb qilingan investitsiyalarning umumiy hajmi bo‘yicha mintaqada yetakchi bo‘lib qolmoqda. Qirg‘iziston va Tojikistonda o‘sish mos ravishda 26,4 va 1,4 foizni tashkil etdi.

O‘zbekistonda xorijiy investitsiyalar oqimining ko‘payishiga yordam beradigan qulay investitsiya muhitini yanada shakllantirish va investitsiya jozibadorligini oshirish bo‘yicha misli ko‘rilmagan chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ushbu chora-tadbirlar mamlakatni “Doing business” — biznes yuritish qulayligi xalqaro reytingidagi mavqeini yaxshilashga imkon berdi: 2020 yilda O‘zbekiston 7 pog‘onaga ko‘tarilib, 69-o‘rinni egalladi, bu mintaqadagi eng yaxshi ko‘rsatkichlardan biridir.

Reytingda qayd etilishicha, O‘zbekiston kamida to‘rtta asosiy ko‘rsatkichni yaxshilash borasida katta yutuqlarga erishgan. Shunday qilib, mamlakat aksiyadorlarning huquqlarini va ularning yirik korporativ qarorlar qabul qilishdagi rolini oshirish, mulk tuzilmalarini aniqlashtirish va korporativ shaffoflikni oshirish orqali ozchilik investorlarni himoya qilishni kuchaytirdi. Shuningdek, O‘zbekiston soliqlarni to‘lashni soddalashtirdi va xatarlarga asoslangan tekshiruvlarni joriy etish va import hujjatlari talablarini soddalashtirish orqali transchegaraviy savdoni rag‘batlantirdi.

Ayni paytda Qozog‘iston reytingda 28-o‘rindan 25-o‘ringa ko‘tarilib oldi — bu mintaqadagi eng yaxshi natija, garchi mamlakat rivojlanish tezligi va investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha O‘zbekistondan ortda bo‘lsa ham.

MO mamlakatlari investitsion jozibadorligining yana bir tasdig‘i — pandemiya va inqiroz davrida to‘plangan investitsiyalarning o‘sishi. Shunday qilib, 2021 yil 1 yanvar holatiga ularning miqdori 6,7 foizga oshdi. Yalpi xorijiy investitsiyalar tushumida bo‘lgani kabi, to‘plangan xorijiy investitsiyalarning eng katta o‘sishi O‘zbekistonda kuzatilmoqda (+29,8 foiz). Qozog‘istonda o‘sish atigi 3,6 foizni, Tojikistonda esa 1,6 foizni tashkil etdi.


Maqola muallifi

Teglar

investitsiya

Baholaganlar

143

Reyting

3

Maqolaga baho bering

Doʻstlaringiz bilan ulashing