Ukraina 2 yilda dunyo xaritasidan o‘chadi – Medvedev

Ukraina ikki yildan keyin dunyo xaritasidan o‘chadi. Bu haqda Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik Kengashi raisi o‘rinbosari Dmitriy Medvedev Telegram sahifasida yozib qoldirgan. 

"Ikki yildan keyin Ukraina jahon xaritasida mavjud bo‘ladi, deb kim aytdi? Endi amerikaliklar hech narsaga parvo qilmayapti. Ular Rossiyaga qarshi loyihaga shunchalik ko‘p sarmoya kiritdilarki, qolgan narsalar ular uchun arzimas bo‘lib qoldi", deb yozgan Medvedev. 

Shuningdek, u Kiyev kelajakda lend-liz dasturi bo‘yicha AQSH oldidagi majburiyatlarini bajara olishini shubha ostiga olgan. 

Shu tariqa Medvedev Ukraina G‘arbdan suyultirilgan gazni hozir sotib olib, bu uchun ikki yildan keyin to‘lov qilishni rejalashtirayotgani haqidagi xabarlarga munosabat bildirgan. 

Eslatib o‘tamiz, AQSH Prezidenti Jo Bayden Kiyevga harbiy yordam ko‘rsatishni soddalashtirish maqsadida Ukrainaga lend-liz bo‘yicha qurol yetkazib berish to‘g‘risidagi qonunni imzolagan edi. Qonun Qo‘shma Shtatlarga Kiyevga tezda qurol-yarog‘, transport, oziq-ovqat, dori-darmon va boshqa zarur narsalarni ijara asosida yoki bepul yetkazib berishga yo‘l ochadi.

Lend-liz nima?

Lend-liz – Amerika Qo‘shma Shtatlari Ikkinchi Jahon urushidagi ittifoqchilarini turli xil qurollar, harbiy texnika, o‘q-dorilar, jihozlar, oziq-ovqat, tibbiy asbob-uskunalar va dori-darmonlar, strategik xom ashyo, shu jumladan neft mahsulotlari bilan ta’minlagan davlat dasturi. Qo‘shma Shtatlarning asosiy mijozlari Buyuk Britaniya Millatlar Hamdo‘stligi va SSSR mamlakatlari edi.

Ushbu dastur konsepsiyasi Qo‘shma Shtatlar Prezidentiga mudofaasi o‘z mamlakati uchun hayotiy deb hisoblangan har qanday davlatga yordam berish vakolatini berdi.  Dastur AQSH Kongressi tomonidan 1941 yil 11 martda qabul qilingan va quyidagi shartlar qo‘yilgan:

•    Lend-liz asosida berilgan, urush tugaganidan keyin qolgan va fuqarolik maqsadlari uchun yaroqli bo‘lgan mol-mulk AQSH tomonidan uzoq muddatli kreditlar (asosan foizsiz kreditlar) asosida to‘liq yoki qisman to‘lanadi;

•    Amerika tomoni manfaatdor bo‘lgan taqdirda, urushdan keyin vayron bo‘lmagan va yo‘qolmagan texnika va jihozlar AQSHga qaytarilishi kerak.

Dastlab, Lend-liz dasturiga Britaniya imperiyasi mamlakatlari va Xitoy jalb qilingan. 1941 yil noyabr oyidan boshlab SSSR dasturga qo‘shildi va urush oxiriga kelib AQSHning deyarli barcha ittifoqchilari uning ishtirokchisi bo‘lishdi. 1942 yilda Qo‘shma Shtatlar Buyuk Britaniya, Avstraliya, Yangi Zelandiya va “Erkin Fransiya” bilan yana bir shartnoma imzoladi, bu "teskari" Lend-liz deb ataladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ittifoqchilar allaqachon AQSH armiyasini tovarlar, xizmatlar va transport xizmatlari, ularning harbiy bazalari bilan ta’minlashgan.

1945 yil 21 avgustda Prezident Trumen kredit-liz dasturi tugatilganligini e’lon qildi, ammo Buyuk Britaniya va Xitoy naqd pul va kreditlar asosida tovarlar olishda davom etdilar.