Украина 2 йилда дунё харитасидан ўчади – Медведев

Украина икки йилдан кейин дунё харитасидан ўчади. Бу ҳақда Россия Федерацияси Хавфсизлик Кенгаши раиси ўринбосари Дмитрий Медведев Telegram саҳифасида ёзиб қолдирган. 

"Икки йилдан кейин Украина жаҳон харитасида мавжуд бўлади, деб ким айтди? Энди америкаликлар ҳеч нарсага парво қилмаяпти. Улар Россияга қарши лойиҳага шунчалик кўп сармоя киритдиларки, қолган нарсалар улар учун арзимас бўлиб қолди", деб ёзган Медведев. 

Шунингдек, у Киев келажакда ленд-лиз дастури бўйича АҚШ олдидаги мажбуриятларини бажара олишини шубҳа остига олган. 

Шу тариқа Медведев Украина Ғарбдан суюлтирилган газни ҳозир сотиб олиб, бу учун икки йилдан кейин тўлов қилишни режалаштираётгани ҳақидаги хабарларга муносабат билдирган. 

Эслатиб ўтамиз, АҚШ Президенти Жо Байден Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатишни соддалаштириш мақсадида Украинага ленд-лиз бўйича қурол етказиб бериш тўғрисидаги қонунни имзолаган эди. Қонун Қўшма Штатларга Киевга тезда қурол-яроғ, транспорт, озиқ-овқат, дори-дармон ва бошқа зарур нарсаларни ижара асосида ёки бепул етказиб беришга йўл очади.

Ленд-лиз нима?

Ленд-лиз – Америка Қўшма Штатлари Иккинчи Жаҳон урушидаги иттифоқчиларини турли хил қуроллар, ҳарбий техника, ўқ-дорилар, жиҳозлар, озиқ-овқат, тиббий асбоб-ускуналар ва дори-дармонлар, стратегик хом ашё, шу жумладан нефть маҳсулотлари билан таъминлаган давлат дастури. Қўшма Штатларнинг асосий мижозлари Буюк Британия Миллатлар Ҳамдўстлиги ва СССР мамлакатлари эди.

Ушбу дастур концепцияси Қўшма Штатлар Президентига мудофааси ўз мамлакати учун ҳаётий деб ҳисобланган ҳар қандай давлатга ёрдам бериш ваколатини берди.  Дастур АҚШ Конгресси томонидан 1941 йил 11 мартда қабул қилинган ва қуйидаги шартлар қўйилган:

•    Ленд-лиз асосида берилган, уруш тугаганидан кейин қолган ва фуқаролик мақсадлари учун яроқли бўлган мол-мулк АҚШ томонидан узоқ муддатли кредитлар (асосан фоизсиз кредитлар) асосида тўлиқ ёки қисман тўланади;

•    Америка томони манфаатдор бўлган тақдирда, урушдан кейин вайрон бўлмаган ва йўқолмаган техника ва жиҳозлар АҚШга қайтарилиши керак.

Дастлаб, Ленд-лиз дастурига Британия империяси мамлакатлари ва Хитой жалб қилинган. 1941 йил ноябрь ойидан бошлаб СССР дастурга қўшилди ва уруш охирига келиб АҚШнинг деярли барча иттифоқчилари унинг иштирокчиси бўлишди. 1942 йилда Қўшма Штатлар Буюк Британия, Австралия, Янги Зеландия ва “Эркин Франция” билан яна бир шартнома имзолади, бу "тескари" Ленд-лиз деб аталади. Унинг сўзларига кўра, иттифоқчилар аллақачон АҚШ армиясини товарлар, хизматлар ва транспорт хизматлари, уларнинг ҳарбий базалари билан таъминлашган.

1945 йил 21 августда Президент Трумен кредит-лиз дастури тугатилганлигини эълон қилди, аммо Буюк Британия ва Хитой нақд пул ва кредитлар асосида товарлар олишда давом этдилар.