“Tolibon” Navoiy haykalini vayron qildi

“Tolibon”ning Afg‘onistondagi tarixiy va madaniy ramzlari bilan uzoq yillik adovatining davomi sifatida 7 fevral kuni Mozori Sharif shahrida Temuriylar davrining mashhur siyosatchisi, shoiri va olimi Mir Alisher Navoiy haykalini buzib tashladilar. Bu haqda “Independentpersian.com” nashri maqola elon qildi. 

Mozori Sharif aholisi nashrga suratlar jo‘natib, shahardagi Mir Alisher Navoiy haykali va uning yonidagi tosh bitikni toliblar vayron qilganini aytgan. 

Ikki tomoni fors, o‘zbek va ingliz tillarida Amir Alisher Navoiy hayoti va erishgan yutuqlari haqidagi yozuvlari bo‘lgan ushbu haykal Afg‘onistonda respublika hukumatining so‘nggi yillarida qurilgan. 

“Mozori-Sharif shahridagi birinchi shia imomi Ali Ibn Abu Tolibga mansub ziyoratgoh tarixida bu tarixiy maskan asoschisi sifatida Amir Alisher Navoiyning izlarini ko‘rish mumkin. Hozirgi Mozori Sharif shahrining yaratilishi va barpo etilishiga oid tarixiy hujjatlar shuni ko‘rsatadiki, 855-yilda hozirgi Mozori Sharif shahrining markazida Ali ibn Abu Tolibga mansub qabr topilgan..  O‘sha paytda Balx viloyatidagi Xayron qishlog‘i deb atalgan Sulton Husayn Boyqaro o‘zining vaziri Alisher Navoiy bilan bu yerga kelgan. Tarixiy rivoyatlarga ko‘ra, Navoiy bilan maslahatlashib, temuriylar muhandisligi durdonalaridan biri hisoblangan bu qabr ustiga bino qurilgan. Shuningdek, ushbu qabr atrofida Mozori Sharif shahri ham rejalashtirilgan va kengaytirilgan”, deyiladi xabarda. 

Qayd etilishicha, so‘nggi yigirma yil ichida, toliblar hukmronligining birinchi davri qulagandan so‘ng, Balx viloyati mahalliy hukumati ushbu viloyatning tarixiy-madaniy o‘ziga xosligini qayta tiklash maqsadida shoirlar, olimlar, madaniy va arboblarning haykallari, suratlarini qayta tiklashga harakat qilgan. 

Ammo “Tolibon” hokimiyatga qaytishi bilan bu haykallar va ramzlar “Tolibon”ning badiiy va madaniy asarlar bilan dushmanligi tufayli birin-ketin yo‘q qilingan. “Tolibon” buning sababi butparastlik bilan bog‘liq, deb da’vo qilmoqda. Ular haykallar, madaniy ramzlar va ulardagi tirik mavjudot rolini o‘ynaydigan barcha narsalar Islom shariatiga ko‘ra taqiqlangan va yo‘q qilinishi kerak deb hisoblaydi. 

“Tolibon”ning so‘nggi hujumi Mozori Sharif shahrining yangi ramzlaridan biri hisoblangan qo‘lda yasalgan otlar va chavandozlar haykaliga qilingan. Bu haykallar shimoliy Afg‘onistonning mashhur chavandozlari va ushbu mintaqaning timsollaridan biri bo‘lgan qadimiy sport turi bo‘lgan chavandozlar xotirasiga shaharga kiraverishda qurilgan.