Rasman: Tijorat banklari valyutani naqd sota boshladi

O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki ichki valyuta bozoridagi hozirgi vaziyat va valyuta kursining dinamikasi yuzasidan bayonot berdi.

Markaziy bankning joriy yil 9 avgustdagi xabarida Ichki valyuta bozorida yuz berayotgan o‘zgarishlarning sabablari bayon qilindi. 

So‘nggi kunlarda ichki banklararo valyuta bozorida kim oshdi savdosida kurslar o‘zgaruvchanligining ortishi kuzatilmoqda. Xususan, 2019 yil 20 avgustdagi birja savdolarida so‘mning AQSH dollariga nisbatan kursi 9384 so‘m/dollarni tashkil etdi. 

Valyuta kursi xatti-harakatlaridagi bunday o‘zgarishlar valyuta bozorida mavjud talab va taklif nisbati hisobga olingan holda kursni barqarorlashtirish maqsadida banklararo savdo sessiyalarida joriy almashinuv kursining o‘zgarishiga olib keladi. 

Avval xabar qilinganidek, so‘nggi oylardagi ayirboshlash kursi dinamikasi quyidagi omillar ta’sirida shakllandi. 

Birinchidan, jahon iqtisodiyotidagi xavflarning oshishi va savdo mojarolarining kuchayishi, bu AQSH, Xitoy, evro hududi va boshqa mamlakatlarda iqtisodiy o‘sish sur’atlarining pasayishiga olib keladi.

Shu bilan birga, ko‘plab mamlakatlarning moliya bozorlari ushbu o‘zgarishlarga milliy valyutalarning, jumladan, asosiy savdo sheriklari bo‘lgan O‘zbekistonning valyuta kursining o‘zgaruvchanligi va qadrsizlanishining kuchayishi orqali munosabat bildirmoqda. Ularning milliy valyutalarining qadrsizlanishi darajasi inflyatsiyadan oldinda, bu summaning real qiymatda qadrlanishiga olib keladi. 

Ikkinchidan, yuqoridagi omillar iqtisodiyotdagi investitsiya va kredit faolligining oshishi bilan bir qatorda eksportning “narxining ko‘tarilishi” va importning jozibadorligi oshishi ko‘rinishida mahalliy ishlab chiqaruvchilarning tashqi va ichki bozorlarda narx raqobatbardoshligining pasayishiga olib keladi. 

Natijada, so‘nggi yillarda ichki valyuta bozorida talabning barqaror o‘sishi kuzatilmoqda. 

Global iqtisodiy rivojlanish tendensiyasi fonida Markaziy bank valyuta kursini shakllantirishga tashqi omillarning ta’sirini kuchaytirish imkoniyatini tan oldi. 

Shu bilan birga, Markaziy bank ichki valyuta bozoridagi vaziyatni diqqat bilan kuzatishda davom etadi va tashqi ta’sirlarning ta’sirini yumshatish va asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar balansini ta’minlash uchun bozor mexanizmlaridan foydalanadi. 

Xususan, Moliya vazirligi bilan birgalikda inflyatsiya va valyuta kursiga qo‘shimcha bosim olib keladigan kreditlash va fiskal kengayish jarayonini to‘xtatish bo‘yicha kelishilgan harakatlar amalga oshiriladi. 

Valyuta bozorini yanada erkinlashtirish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish doirasida joriy yilning 20 avgustidan boshlab tijorat banklari valyuta ayirboshlash shoxobchalari orqali naqd xorijiy valyutani sotishni boshladilar.